Ájiniyaz atındaǵı nmpi niń Magistratura bólimi Ruwxıylıq tiykarları baǵdarı 1-kurs magistrantı Bóribaev Orınbasardıń “Ruwxıylıqti ugit nasiyatlaw ” páninen “Rawajlangan mamleketlerdin ugit-nasiyatlaw dizimi ” temasında islegen Óz betinshe



Download 0,88 Mb.
bet2/3
Sana03.07.2022
Hajmi0,88 Mb.
#738035
1   2   3
Bog'liq
Orinbasar ugit nasiyat

Orta Aziya xaliqlarinin’ an’iz ha’m a’psanalari ha’r qiyli tematikada bolg’an, atap aytqanda kosmogonikaliq, haywanatlar ha’m quslar, qudaylar ha’m a’psanag’a aylang’an qaharmanlar haqqinda an’izlar bolip, olarda jaqsiliq, baxit, quyash nuri ha’m jilliliq, jamanliq, baxitsizliq, qaran’g’iliq ha’m qorqinishli suwiqqa qarsi qoyilg’an. Usi tiykarda baxit ha’m baxitsizliq u’lkesi degen an’izlar ju’zege kelgen. Jaqsiliq ha’m jamanliq ortasindag’i gu’res Mitra, Anaxita, Kayumars, Yima (Jamshid) ha’m basqalar obrazinda ja’mlengen.Bular haqqinda an’izlar zardushtiyliktin’ “Avesto” kitabina da kirgizilgen.

  • Orta Aziya xaliqlarinin’ an’iz ha’m a’psanalari ha’r qiyli tematikada bolg’an, atap aytqanda kosmogonikaliq, haywanatlar ha’m quslar, qudaylar ha’m a’psanag’a aylang’an qaharmanlar haqqinda an’izlar bolip, olarda jaqsiliq, baxit, quyash nuri ha’m jilliliq, jamanliq, baxitsizliq, qaran’g’iliq ha’m qorqinishli suwiqqa qarsi qoyilg’an. Usi tiykarda baxit ha’m baxitsizliq u’lkesi degen an’izlar ju’zege kelgen. Jaqsiliq ha’m jamanliq ortasindag’i gu’res Mitra, Anaxita, Kayumars, Yima (Jamshid) ha’m basqalar obrazinda ja’mlengen.Bular haqqinda an’izlar zardushtiyliktin’ “Avesto” kitabina da kirgizilgen.

Orayliq Aziyada ruwxiyliq penen birge ag’artiwshiliq ta rawajlang’an. Onin’ da’lili sipatinda bul u’lke xaliqlarinin’ jaziwin ko’rsetiw mu’mkin. Eramizdan alding’I birinshi min’ jilliq ortalarinda aramey, grek jaziwlari bar bolg’an. Keyinirek Avesto, Xorezm, sug’d, kushan, run (Orxon-Enisey), uyg’ir jaziwi kelip shiqqan

  • Orayliq Aziyada ruwxiyliq penen birge ag’artiwshiliq ta rawajlang’an. Onin’ da’lili sipatinda bul u’lke xaliqlarinin’ jaziwin ko’rsetiw mu’mkin. Eramizdan alding’I birinshi min’ jilliq ortalarinda aramey, grek jaziwlari bar bolg’an. Keyinirek Avesto, Xorezm, sug’d, kushan, run (Orxon-Enisey), uyg’ir jaziwi kelip shiqqan

Islamg’a shekem milliy ruwxiylig’imizdin’ qa’liplesiwi basqishlari. Bizge belgili insan ja’ma’a’ bolip jasag’an. Islam aymag’I ma’deniyatinin’ ulli teoretigi, XIV a’sirdin’ filosoftariyxshisi, Amir Temurge zamanlas bolg’an Ibn Xaldun (1332-1406) insan ja’ma’a’lerin eki taypag’a ajiratadi. Birinshisi, a’yyemgi ja’ma’a’, yag’niy uriwshiliq ha’m qa’wimshilik ja’ma’a’si bolip, bunda insanlardin’ bir ja’ma’a’ge birlesiwi qanalas-tuwisqanliq mu’na’sibetlerine tiykarlang’an boladi. Bul da’wirde insanlar o’zligin tek g’ana o’z ja’ma’a’si, ari barsa, qa’wim ha’m elati ko’leminde an’lap jetken. Sol sebepli o’zleri menen tuwisqanliq mu’na’sibette bolmag’an sog’an ten’ kelisim qilmag’an jat ja’ma’a’, uriw yaki elat wakilin qa’wimleri menen ten’ dep sanamag’an, onin’ insan da’rejesindegi qa’dirin de moyinlamag’an. Bug’an arablardin’ jahiliya da’wiri da’lil bola aladi.
Iri qalalarda uriw ornina ma’ha’lle, qa’wim ornina elat qa’liplese basladi. Biraq a’yyemgi ja’ma’a’den o’sip shiqqanlig’i sebepli, onda qa’wimshilik da’wirinin’ ko’p qilwalari saqlanip qalg’an edi. Ma’selen, o’zlerin joqari ma’deniyat iyesi dep bilgen grekler o’zge xaliqlarg’a pa’s na’zer menen qarap, hesh qashan olardi o’zlerinin’ milletlesleri da’rejesinde ko’rmes edi. Olardi o’ltiriw, jerlerin basip aliw, mu’lklerin o’zlestiriw jinayat emes, ba’lkim ma’rtlik u’lgisi sipatinda qabil qilinar edi. Ha’tteki a’yyemgi Grek elinin’ en’ ulli danishpani Aristotel’ de barliq huqiq ha’m imtiyazlardi tek g’ana o’z xalqina-greklerge lazim ko’rgen, du’nyadag’I o’zge elat wakillerine “varvar” (jabayi) dep qarap, olarg’a tek g’ana qulliqti ra’wa bilgen. Grek demokratiyasi usi du’nyaqarasqa muwapiq bolip, tek g’ana azat ellinlerge tiyisli edi, qullar bul demokratiyadan tisqari esaplanar edi.

Download 0,88 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish