|
46. Tizimli dastur nima (misollar keltiring), tizimli dasturlash.
Tizimli dastur - bu kompyuterlar tizimining tarkibiy qismlarini boshqaruvchi, ya'ni protsessor, operativ xotira, kirish-chiqarish qurilmalari, tarmoq uskunalari, va bir tomonida apparat, ikkinchisida foydalanuvchi dasturlari qatlamlari orasidagi interfeys vazifasini bajaruvchi dasturlar kompleksidir. Amaliy dasturlardan farqli o'laroq, tizim dasturiy ta'minoti aniq amaliy muammolarni hal qilmaydi, balki faqat boshqa dasturlarning ishlashini ta'minlaydi, ularga xizmat ko'rsatish funktsiyalarini beradi va hisoblash tizimining apparat resurslarini boshqaradi
Tizimli dasturlash (yoki tizim dasturlash) - bu tizimli dasturiy ta'minotini dasturlash faoliyati. Tizimli dasturlashning oddiy yoki amaliy dasturiy ta'minotga nisbatan asosiy farq qiluvchi xususiyati shundan iboratki, amaliy dasturlash foydalanuvchiga xizmat ko'rsatuvchi dasturiy ta'minotni yaratishga qaratilgan (masalan, matn protsessori), tizimli dasturlash kompyuter texnikasi uchun xizmat ko'rsatadigan dastur yaratishga qaratilgan (masalan, diskni birlashtiruvchi). Bunda qo'shimcha ravishda qurilmalar xaqida yanada xabardorlik yuqori bo'lishi kerak
47. Tok manbayiga bog’liq va bog’liq bo’lmagan xotiralar.
Tok manbayiga bog’liq xotira- bu kompyuter o'chirilganda o'chiriladigan xotira.
Operativ xotira, Kesh xotira, Video xotira
Tok manbayiga bog’liq bo’lmagan xotira - bu kompyuter o'chirilganda o'chirilmaydigan xotira. (Doimiy xotira).
Tezkor(operativ) xotira-(RAM, tasodifiy kirish xotirasi) - bu uncha katta bo’lmagan hajmdagi, to'g'ridan-to'g'ri protsessorga ulangan va bajariladigan dasturlarni va ushbu dasturlar tomonidan qayta ishlangan ma'lumotlarni yozish, o'qish va saqlash uchun mo'ljallangan tezkor saqlash xotirasidir. Tezkor xotira - bu yacheykalar to'plami va ularning har biri o'ziga xos manzilga ega.()
Tezkor xotira faqat ma'lumot va dasturlarni vaqtincha saqlash uchun ishlatiladi, chunki mashina o'chirilganida RAMdagi hamma narsa yo'qoladi. Operativ xotira elementlariga to'g'ridan-to'g'ri murojaat qilish - bu har bir bayt xotiraning o'ziga xos manziliga ega bo'lishini anglatadi.
Kesh (inglizcha cesh) yoki o'ta operativ xotira - bu kichik hajmdagi juda tezkor xotira bo'lib, u mikroprotsessor va tezkor xotira o'rtasida ma'lumotlarni almashishda, protsessor tomonidan axborotni qayta ishlash tezligi va biroz sekinroq ishlaydigan tezkor xotiraning farqini qoplash uchun ishlatiladi.Kesh xotirasi maxsus qurilma – kontroller(boshqaruvchi) tomonidan boshqariladi, u bajariladigan dasturni tahlil qilib, protsessorga yaqin kelajakda qanday ma'lumot va ko'rsatmalar kerak bo'lishi mumkinligini oldindan ko'rishga harakat qiladi va ularni kesh xotirasiga yuklaydi. Mikroprotsessor xotiraga murojaat qilganda, avval kesh xotirasida kerakli ma'lumotlarni qidiradi. Kesh xotirasiga murojaat vaqti odatdagi xotiradan bir necha baravar qisqa bo'lgani uchun va ko'p hollarda mikroprotsessor talab qiladigan ma'lumotlar kesh xotirasida allaqachon mavjud bo'lib, xotiraga kirishning o'rtacha vaqti kamayadi.
Doimiy xotira(ROM, Read Only Memory)- bu o'zgarmas xotira bo'lib, hech qachon o'zgartirilishi shart bo'lmagan ma'lumotlarni saqlash uchun ishlatiladi. Xotira tarkibi doimiy saqlash uchun ishlab chiqarish paytida qurilmaga maxsus “yozilgan“ bo’ladi. ROMdagi ma’lumotni faqat o'qish mumkin. Kompyuterda faqat o'qish uchun mo'ljallangan xotira kompyuterning texnik vositalarini tekshirish, OS yuklanishini boshlash va kompyuter qurilmalariga xizmat ko'rsatish uchun asosiy funktsiyalarni bajarish dasturlarini saqlaydi. Ushbu dasturlarning aksariyati kiritish-chiqarish xizmati bilan bog'liq bo'lganligi sababli, faqat o'qish uchun mo'ljallangan xotiraning tarkibi ko'pincha BIOS deb nomlanadi. Bundan tashqari, u kompyuterni sozlash vositasini (SETUP) o'z ichiga oladi. Bu sizga kompyuter qurilmalarining ba'zi xususiyatlarini (video kontroller turlari, qattiq disklar va floppi disklari) o'rnatishga imkon beradi.
CMOS (yarim doimiy xotira). Kompyuterda oddiy RAM va faqat o'qish mumkin bo'lgan xotiradan tashqari, kompyuterning konfiguratsiya parametrlarini saqlash uchun kichik xotira bo'limi mavjud. Odatda CMOS xotirasi kam quvvat sarflash texnologiyasida bajariladi. CMOS xotirasining tarkibi kompyuterning quvvat manbai o'chirilganda o'zgarmaydi, chunki uni quvvatlantirish uchun maxsus batareyadan foydalaniladi.
Video xotirasi (yoki vram, vram) - bu sizning kompyuteringiz grafik protsessori yoki video kartaning grafik protsessori bilan ishlaydi. Sizning video xotirangizda grafik protsessor kerak, masalan, o'yin to'qimalari va yorug'lik effektlari kerak.
Do'stlaringiz bilan baham: |
