Java 2se dasturlash tili

 

Klass a’zolari va metodlarni ko’rinilishi 

Obyektlarga ixtisoslashgan dezaynni asosiy xususiyatlaridan biri bu ma’lumotni berkitish, 

ya’ni 

enkapsulyatsiya

  xisoblanadi. Enkapsulyatsiyaning asosiy maqsadi bu obyekt 

o’zgaruvchilarini tashqi obyektlarni to’g’ridan to’g’ri murojaatidan berkitish xisoblanadi. Bu 

bilan obyekt o’zgaruvchilariga noto’g’ri qiymatlarni berilishi oldi olinadi. Masalan, 

Avtomobil

 

obyektini 

tezlik

 o’zgaruvchisiga manfiy qiymat berilishi. Enkapsulyatsiyaning yana bir afzalligi 

bu obyekt bajaradigan amallarini qay tarzda bajarilishini berkitishdir. Masalan, 

Telefon

 obyekti 

aloqaniUrnatish()

  metodi yordamida tarmoq orqali aloqani o’rnatsa, ushbu metod qay tarzda 

aloqani o’rnatishi (ya’ni qanday tarmoqda, qaysi tarmoq protokolini qo’llab, ma’lumotlarni qay 

tarzda uzatib) tashqi muxitdan berkitiladi. Boshqa obyektlar 

Telefon

  obyekti yordamida aloqa 

o’natishi uchun 

aloqaniUrnatish()

 metodini chaqirishi lozim xolos. 

Obyekt a’zolarini boshqa obyektlardan yashirish uchun o’zgartiruvchilar qo’llaniladi. Java 

dasturlash tilida to’rt turdagi o’zgartiruvchilar qo’llaniladi, bular: 

1.

 

private

 

2.

 

o’zgartiruvchisiz (default) 

3.

 

protected

 

4.

 

public

  

private

  o’zgartiruvchisi  klass  a’zosini boshqa klasslarga  ko’rinmaydigan qilib qo’yadi. 

private

 o’zgartiruvchili klass  a’zosiga faqatgina ushbu klassni  boshqa a’zolari murojaat qilishi 

mumkin. 

O’zgartiruvchisi bo’lmagan  klass  a’zosi  klass joylashgan o’ramning  boshqa  klasslariga 

ko’rinadi. Ya’ni bunday klass a’zosiga murojaat qila olish uchun klasslar bir o’ramda bo’lishi 

lozim. 

protected

  o’zgartiruvchisi klass  a’zosini  boshqa  o’ramda joylashgan  ushbu klassni ostki 

klassiga va klass joylashgan o’ramning boshqa klasslariga ko’rinarli qiladi. 

---

public

 o’zgartiruvchisi klass a’zosini barcha klasslarga ko’rinarli qiladi.  

Quyidagi rasmda klass a’zolarini o’zgartiruvchisiga qarab ko’rinilish darajasi keltirilgan. 

 

Klass a’zolarining o’zgartiruvchilari va ularning a’zo ko’rinilishiga ta’siri 

 

Object