Жас ҳӘм педагогикалық психология өзбекстан республикасы Жоқары ҳәм орта анраўлы билимлендириў ўәзирлиги Жоқары педагогикалық оқыў орынлары ушын оқыў қолланба

10.5. Pedagogikalıq xızmettiń individuallıq usılı.

Oqıtıwshılıq-insan jámiyeti tariyxı baslap hámme waqıt jámiyet hám jámiyetshilik tárepinen itibarǵa ılayıq dep esaplanıp, húrmetke sazawar bolıp kelgen kásip esaplanadı.

Nasriddin Tusiy óziniń «Oqıtıwshılardı tárbiyalaw haqqında» degen shıǵarmasında sonday deydi: … Oqıtıwshı qatnasıqlardı alıp barıwı, inkar etip bolmaytuǵın dárejede dáliyl taba biliwi, óz pikiriniń tuwrılıǵına iseniwi, sózi sap taza, logikalıq jaqtan túsinikli bolıwı lazım. Oqıtıwshı sóylewi hesh qashan hám hesh jerde záhárli, qopal bolıwı múmkin emes. Sabaq waqtında oqıtıwshınıń ózin tuta almaslıǵı jumıstı buzıwı múmkin…»

Qábiletli, dóretiwshi insan – ol hár dayım ózinshe insandur. Pedagogda individuallıqtıń qáliplesiwi balanı dóretiwshi shaxs sıpatında tárbiyalawǵa járdem beredi. Pedagogikalıq usıldıń individuallıq usılı tómendegilerde óz kórinisin tabadı:

1. Temperamentte

2. Pedagogikalıq jaǵdaylarǵa bolǵan reaktsiya xarakterinde

3. Oqıtıw usılların tańlawda.

4. Tárbiya quralların tańlawda.

5. Pedagogikalıq qarım-qatnas kórinisinde.

6. Balalardıń is-háreketine bolǵan qatnasında.

7. O`zin tuta biliw hám júris-turısında.

8. Anaw yaki mınaw túrdegi xoshametlew yaki jazalaw usılın qollawda.

9. Psixologiyalıq-pedagogikalıq tásir etiw quralların qollawda.

Oqıtıwshı tárepinen alıp barılǵan oqıw protsessinde sub`ekttiń tálim alıwı onıń ózine tánliligi hám xarakterinde payda boladı, bul onıń oqıw usılına tásir etedi. Yu.A. Samarinniń pikirinshe, oqıw xızmeti nátiyjeliliginiń kórsetkishi oqıwshılarda oylawdıń sistemalılıǵı menen dinamikliginiń keńeyiwinen ibarat. Solay eken, pedagog bárhama tálim protsessin alıp barıw hám basqarıwda bul tárepin inabatqa alıwı kerek.

D.V.El`konin baslawısh klass oqıwshılarınıń oqıw xızmetin basqarıwǵa tiyisli óziniń teoriyasın islep shıqqan bolıp, onıń pikirinshe, oqıw xızmetin basqarıw ushın tómendegi bóleklerdi oqıwshılar iyelep alıwı zárúr:

1. Berilgen oqıw tapsırmasın orınlaw ushın qurallar tańlaw;

2. Tapsırmalardı sheshiw protsessinde ózin-ózi qadaǵalap barıw;

3. Ózlestirilgen bilimler, kónlikpeler sıpatın bahalaw;

4. Ózin-ózi hám tapsırma sheshimin tekseriw;

5. Óz aldına maqset qoya biliw;

6. Simvollar menen predmettiń ishki qatnasları barlıǵın túsiniw.

N.D. Levitov usınday mashqala menen tikkeley shuǵıllanbaǵan bolsa da, biraq oqıtıwshı tárepinen oqıw xızmetin basqarıw imkaniyatı hám onıń ólshemleri haqqında áhmiyetli pikirlerdi alǵa súrdi. Oqıw xızmetin alıp barıw ushın tómendegiler bolıwı shárt:

1. Pikirlewdiń bekkemliligi;

2. Oqıw materialınıń tez hám puxta ózlestiriliwi;

3. Oqıwshılardaǵı aqılıy tapqırlıq;

4. Tálim protsessinde júzege kelgen mashqalanı jaǵdaydıń mazmunına tereń kirip, yaǵnıy áhmiyetli tárepin áhmiyetsizinen ayıra biliw;

5. Pikirlewde kritikalılıq, dóretiwsheńlik hám basqalar.