Жараёни ва ўзбекистон ёшлари”

Дунё глобаллашув жараёни ва Ўзбекистон ёшлари
Глобаллашув тушунчасига аксарият ҳолларда инсоннинг жамият моддий, 
маънавий, хўжалик соҳаларидаги ўзгартирувчилик фаолияти ва унинг якунлар 
сифатида қаралади.
Ҳозирги кунда глобаллашув тўғрисида кўплаб фикирлар мавжуд. Абу Наср 
Форобий фикрича “ҳар бир инсон табиатига кўра олий даражадаги етукликка 
эришиш учун курашади. Бундай етукликка шаҳар жамоаси орқали эришилади”.
Америкалик профессор С. Хантингтон “глобаллашув” тушунчасини “ри-
вожланган” маъносида қабул қилишни таклиф қилади. 
Аслида глобаллашувнинг туб моҳиятига эътибор берсак у қандайдир утопик 
қарашлар самараси эмаслиги ҳам, ёки реакцион руҳдаги жангари-фантастик ён-
дошишлар маҳсули эмаслиги ҳам аниқ кўринади.
Ер шари Ғарб ва Шарқ глобаллашуви таъсири остида ўзининг бугунги 
қиёфасига келди. Ўрта асрларда фан-техника ютуқларидан ҳарбий мақсадда 
фойдаланган европалик ҳукумдорлар жаҳон мамлакатлари, халқлари бошига 
оғир мусибатлар солгани тарихда маълум. Биринчи, иккинчи жаҳон урушлари 
инсоният бошига қанча оғир кунлар солганини ҳамма билади. Глобаллашув жа-
раёнида маданиятлар тўқнашуви натижасида урушлар пайдо бўлиши тўғрисида 
фикрларга борилганда ҳам бу фикр қанчалик глобаллашган жамият вакили фи-
кри экан деган савол пайдо бўлиши табиий.
Шарқ глобаллашувида қадимги Хитой тамаддунига асос солган Конфуций 
таълимоти, Даосизм, неоконфуцийчилик кабилар, Ислом илоҳий дини таъ-
лимотидаги инсонпарварлик ғоялари билан йўғрилган муқаддас оятлар ёки 
ҳадислардаги глобаллашув мужассамлиги ҳайратланарли.
Глобаллашувнинг тақдирини ўзаро урушлар, дунёга ҳукумрон бўлиш ғояси, 
минтақаларда якка ҳоким бўлиб олиб ўз манфаатлари учун бошқа камкуч давлат-
ларни, халқларни талон-тарож қилиш усуллари эмас, балки инсоният тақдири 
ҳақида қайғуриб, ҳаёт неъматини келажак авлодларга тақдим этиш йўлидаги 
ҳамжиҳат интилишлар ҳал қилади.
Глобаллашув даражаси шу ижтимоий қурилма ичида муайян шахс, инсон-
нинг камол топиши учун қандай имкониятларга эга эканлиги билан белгиланса, 
мақсадга мувофиқ бўлади.
XXI аср глобаллашувида инсон омили. Аллоҳ таоло ўз жалолати ва 
қудрати ила инсонга яратувчилик иқтидорини ато этди. Одам мулоқот 
қуроли сифатида тилдан, меҳнат қуроллари яратиш учун ақл ва қўлларидан, 
яратган қуролларидан яхшилик йўлида фойдаланиш учун онг ва тафаккур-
дан фойдаланди.
Инсон глобаллашув босқичларидан поғонама - поғона кўтарилар экан, фи-
-крларини янгилик, яхшилик яратишга қаратади. Ихтиро этган нарсалари эзгу-
лик мақсадига ишлатилишини истайди.
Инсон ўз фитратидаги яратувчанлик хислатини тарк этмайди у ўз юрти-

---

12
Дунё глобаллашув жараёни ва Ўзбекистон ёшлари
ни, шаҳрини, қишлоғини, уйини ва ҳаказо маданийлаштириб, гўзаллаштириб 
яшашни истайди. Ватанпарварлик ҳисларини давом эттиради.
Ўзи яшаб турган мамлакат қонунларига ҳурмат руҳида муносабатда бўлиш 
фуқароларга тинчлик, хотиржамлик, ижодий камолот беради. Инсон давлат 
органлари, ижтимоий жамиятга яхши муносабатда бўлиб, ўз фарзандларига 
ҳам фаровон турмуш қуриш шароитларини яратиш ва ўргатиш йўлида меҳнат 
қилади.
Жамият аъзоларининг бир мақсад сари интилишлари шу жамиятда 
барқарорлик ва юксалишига замин яратади.
Глобаллашувлар тарихи ўрганилар экан, кўп ҳолларда инсоннинг маъ-
лум глобаллашувга қўшган ҳиссаси ҳақида тўхталинади. Қадимги Рим им-
перияси, антик маданият, Византия, Месопотамия, қадимги Миср мада-
нияти, қадимги Хитой тамаддуни, Европа уйғониш даври глобаллашуви ва 
ҳаказолар.
XXI аср фан-техника тараққиёти инсонга кенг имкониятлар эшигини очиб 
берди. Инсон бугунга келиб нафақат глобаллашувларга ҳисса қўшувчи индивид, 
балки глобаллашувлардан ўз эҳтиёжларига кераклигини олиш ва уни ижодий та-
комиллаштиришга томон қадам ташлади.
Ўз ислоҳотларида социализмга бозор-тадбиркорлик инструментлари-
ни жорий этган Хитой (ХХР) тарихан унча катта бўлмаган даврда дунёдаги 
илғор мамлакатлар олдинги қаторига ўтиб олди, ўз фуқароларининг турмуш 
даражасини бир неча баробарга яхшилади. Бундай глобаллашувлар намуна-
ларини Сингапурда, Малайзияда, Жанубий Кореяда кўришимиз мумкин. 
Республикамизда АҚШ, Япония, Европа давлатлари тажрибалари асосида 
Ўзбекистон Республикаси Президенти Шавкат Мирзиёев томонидан беш 
тамоил принциплари олға сурилганлиги инсон ва жамият муносабатларига 
янгича руҳ киритди.
Президентимизнинг мақсади халқнинг бой-бадавлат бўлиши учун тадбир-
корлик, ишлаб чиқариш имконларидан унумли фойдаланиш кераклиги ҳақидаги 
фикрлари амалда тўғри эканини исботлаб турибди.

---

13
Дунё глобаллашув жараёни ва Ўзбекистон ёшлари