Жаҳон жиноий хўжалиги

Товар маркаларини қалбакилаштириш

• Ҳисоб-китоблар бўйича машҳур, катта талабга эга товар маркаларини қалбакилаштириш жаҳон савдосининг 8 фоизини ташкил этади – бу тахминан ҳар йили 200 млрд.АҚШ долларини ташкил этади. Арзон қалбаки маҳсулотларнинг асосий қисми “учинчи дунё” мамлакатларига (Хитой ва бошқа Шарқ мамлакатлари) тўғри келиб, улар шу фаолият орқали жаҳон бозорига чиқишнинг қўшимча имконияти сифатида фойдаланишади.

Ноқонуний миграция.

• Одам савдоси

Шимол мамлакатлари ривожланишининг жиноий глобал муаммолари

• Қонуний истеъмол товарлари контрабандаси. Тамаки, алкоголь ичимликлари ва дабдабали буюмлар (масалан, қимматбаҳо автомобиллар) каби қонуний контрабанда товарларига талаб юқори импорт учун бож тўловлари ва акцизларга эга бўлган мамлакатларда жуда юқоридир.
• Пулларни поклаб олиш (ювиш) ва даромадларни яшириш. Баъзи тадқиқотчиларнинг ҳисоб-китоблари бўйича ҳар йили тахминан 500-1000 млрд.АҚШ доллари миқдоридаги маблағ поклаб олинади (ювилади), бу халқаро савдо умумий ҳажмининг 10 фоизга тенгдир.

• Компьютер жинояти. Ривожланган мамлакатларда юқори технологияли товарлар бозорида қароқчилик даражаси жуда юқоридир. Масалан, Шимолий Америка ва Ғарбий Европа мамлакатларида ўғирланган компьютер дастурлари улуши 25-35 фоизни ташкил этади.
• Иқтисодий жосуслик. Рақобат бозор хўжалигининг тамал тоши ҳисобланади, ва бозорни эгаллаш бўйича курашда трансмиллий бизнес ўз рақобатчиларидан технологиялар ва бошқа тижорат ахборотини ўғирлаш усулларидан фойдаланадилар.

Жаҳон хўжалигининг “кул ранг ҳудудлари” жиноий глобаллашувнинг натижаси сифатида

• Географик “кул ранг ҳудудлар”. Буларга қонуний ҳукумат томонидан назорат қилинмайдиган, “учинчи дунё” мамлакатлари хариталарида осон топиладиган ҳудудлар киради.
• Лотин Америкасида бу Перу, Боливия ва, айниқса, Колумбиянинг бир қатор ҳудудлари бўлиб, у ерда ҳукумат наркопартизанлар (масалан, Колумбиянинг инқилобий қуролли кучлари) ва оддий наркобандитлар қўлидадир.
• Осиёда “кул ранг ҳудудлар” сифатида Афғонистон ва Мьянманинг баъзи ерлари намоён бўлади.
• Африкада “кул ранг ҳудудлар” вақти-вақти билан фуқаролик урушлари бўлиб тураётган мамлакатларда – Ангола, Сьерра-Леоне, Либерияларда жойлашган.

• Таркибий-иқтисодий “кул ранг ҳудудлар”. Халқаро молия бизнеси бутун дунёда секин-аста кул ранг тус олмоқда.
• Ҳаром пулларни ювиш ва даромадларни яшириш билан боғлиқ можароларда фақатгина Кайман оролларининг банклари эмас, балки Швейцария, АҚШ ва бошқа ривожланган мамлакатларнинг эътиборли молиявий тузилмалари ҳам аралашиб қолишмоқда.
• Илмий-техникавий тараққиётнинг жадал ўсиб борувчи натижаси ҳисобланмиш халқаро Интернет-иқтисодиёт ҳам борган сари кул ранг тус олмоқда.