Jamurad yangiboyevich, amirov

Iste’molga  yaroqli  chiqindilarni  utilizatsiya  qilish.  Hayvonlarga 
birlamchi ishlov berish natijasida turli chiqindi mahsulotlari olinadi. Ular texnik 
utilizatsiyaga  yuboriladi.  So‘yim  chiqindilari  kelib  chiqishiga  qarab,  ikki 
guruhga bo‘linadi. 
Birinchi  guruhga  veterinariya  ko‘rigida  iste’molga  yaroqsiz  deb  topilgan 
konfiskatlar  kiradi.  Bularga,  infeksion  kasalliklar  bilan  o‘lgan  (kuydirgi, 
qutirish,  manqa  va  hokozo)  hayvonlar  kirib,  ular  terisi  bilan  birgalikda  qa’tiy 

---

 
359 
rejim  asosida  veterinariya  qonunchiligi  asosida  yo‘q  qilinadi.  Ular  kuydirilib, 
maxsus joylarga ko‘miladi (Bekker qudug‘i).  
Ikkinchi  guruh  xom-ashyoga  (embrion,  jinsiy  organlar,  patologik 
o‘zgarishlar  bo‘lmagan  nimta  qirqimlari,  qon,  ichak  bo‘laklari,  oshqozon, 
traxeya,  shirdon,  suyaklar,  shilliq  qavatlar  va  hokazo)  iste’molga  yaroqsiz 
mahsulotlarga  kiradi.  Ushbu  mahsulotlar  veterinariya-sanitariya  xodimlari 
ruxsat  bergandagina,  hayvonot  dunyosidan  olinadigan  ozuqalar  sifatida 
ishlatilishi mumkin. 
Iste’molga  yaroqsiz  bo‘lgan  bunday  mahsulotlardan:  qon,  go‘sht,  go‘sht-
suyak  uni,  texnik  yog‘lar  va  qaynatilgan  ozuqalar  tayyorlanishi  mumkin. 
Bunday ozuqalar 97 % hazmlanadi. Ularni tashish qulay va uzoq muddat saqlash 
mumkin. 
Yuqumsiz kasallikdan o‘lgan hayvonlardan olingan konfiskatlarni ochiq va 
yopiq  qozonlarga  qaynatib  zararsizlantirilib,  quritilib,  maydalanadi.  Ulardan 
go‘sht-suyak uni tayyorlanadi (quruq usul). 
Namli  usulda:  Bunday  mahsulotlarga  bug‘lab  yoki  qaynatilib  ishlov 
beriladi.  Bunda  texnik  yog‘,  go‘sht  sho‘rva  va  qaynatilgan  go‘sht-suyak 
mahsulotlari  olinadi.  Bunda  sho‘rvada  yuqori  dajarada  yog‘,  oqsil  va  boshqa 
to‘yimli  moddalar  ko‘p  bo‘ladi  va  foydalanilmasa  befoyda  mahsulotlarga 
aylanadi. Iste’molga yaroqsiz mahsulotlarni ochiq qozonlarda 4-5 soat qaynatish 
eng  qulay  usul  hisoblanadi.  Bunda  mahsulot  tarkibidagi  suvning  bug‘lanishi 
hisobiga  vaznini  40-45  %  ga  yo‘qotadi.  Bunday  mahsulotlar  uzoq  muddatga 
saqlashga  yaramaydi,  shu  sababli  ulardan  tez  foydalanish  talab  qilinadi.  Ularni 
past haroratda konservalash maqsadga muvofiq. 
Xom-ashyoni  sterilizatsiyalash  gorizontal  vakkumlarda  1,5-2  soat 
davomida  120-140
0
S  haroratda  olib  boriladi.  Tayyor  xom-ashyo  maydalanib, 
elakdan  o‘tkaziladi  (elak  teshikchalarining  diametri  2-3mm)  uning  sifati 
aniqlanadi.  Bunday  mahsulotlar  uzoq  saqlashga  yaroqsiz  chunki,  tarkibidagi 
yog‘ achishi mumkin.