Jamoada ijtimoiy ish amaliyotida baholashni qoʻllash. Reja: Jamoa bilan ishlashning xususiyatlari

Jamoa bilan ishlashning afzalliklari va kamchiliklari
Barcha guruh dinamikasi o'zining afzalliklari va kamchiliklariga ega. Umuman aytganda, bu ijodkorlikni rivojlantiradi, tabiiy ravishda rag'batlantiradi, guruh a'zolari o'rtasida funktsiyalarni markazsizlashtiradi, tajriba va bilimlarni erkin almashadi, har bir a'zoning vaqtini va bilimini optimallashtiradi.
Xuddi shu tarzda, jamoaviy ishning kamchiliklari mavjud: jamoa a'zolari orasidagi chalg'itish, a'zolar o'rtasidagi ziddiyatlar, qiyin shaxslar yoki vazifalarni adolatsiz taqsimlash.
Loyihani bajarish faqat jamoa a'zolaridan biriga bog'liq emas. Ishtirokchilardan biri o'z javobgarligini boshqalarga topshirishi xato. Shuning uchun, agar jamoa a'zolari ushbu qiymatni individual va jamoaviy ravishda amalda qo'llasalar, jamoa yaxshi oqadi. Har bir inson o'zlaridan xabardor bo'lishi mumkin qarorlar jamoaga ta'sir o'tkazish. Masalan, agar ishtirokchilardan biri boshqalarga doimiy ravishda delegatsiya qilsa, ular amalga oshiriladigan loyihada haqiqatdan ham ishtirok etmaydilar.
Har bir inson jamoada har xil va bu xilma-xillik tajribani boyitadi kompaniyada ishlash. Mavzu bo'yicha o'zingizning qarashlaringizni yakunlaydigan turli xil qarashlar orqali siz umumiy loyihani baham ko'rgan hamkasblaringiz bilan o'rganishni davom ettirishingiz mumkin. Guruh ichida bag'rikenglikni amalga oshirish orqali har kim o'zlarini boricha ko'rsatishi uchun yoqimli muhit yaratiladi.
Individualizm jamoaviy ishda iste'dodni kuchaytirmaydi. Individualizm bu nuqtai nazardan cheklovchi nuqtai nazardir. Aksincha, saxiylik - bu ongli huzur orqali boshqalarga hamroh bo'lishga tayyorlik. Jamoa bilan ishlash falsafasining o'zi saxovatpeshalikka asoslangan va unga emas individualizm O'ziga boshqalardan ko'ra ko'proq ahamiyat berib, jamoaning xizmatlarini o'ziga xos deb biladigan kishining. Qanday qilib boshqalar bilan ishlashda saxovatni amalda qo'llashingiz mumkin? Masalan, maqtov qiymatini amalda qo'llang.
Vaqtni boshqarish vaqtidan tashqari ishlarni bajarish orqali jamoaviy ishlarga salbiy ta'sir ko'rsatishi mumkin. The noaniqlik bunga misoldir. Agar kimdir jamoaviy uchrashuvlarga kechiksa, buning uchun sababsiz, bu uchrashuvning o'tishiga salbiy xalaqit beradi, chunki bu kechikish boshqalarga ham ta'sir qiladi.
Shu sababli, jamoaviy ishlashning qadriyatlaridan biri bu o'z vaqtida bajarishdir. O'z vaqtida ishlash, boshqalar bilan ishlash asnosida aloqa bilan chambarchas bog'liq. Masalan, agar siz ma'lum bir sabab bilan uchrashuvdan bir necha daqiqa oldin ketishingiz kerak bo'lsa, yig'ilish tugashidan oldin ushbu ma'lumotni tushuntiring, shunda boshqalar bu ma'lumotlarni bilishlari kerak.
Jamoa ishida ham turli xil rollar mavjud. Masalan, qahramonlardan biri etakchi rolini bajaradi. Biroq, bu kimdir boshqalardan ko'ra muhimroq degani emas. Jamoaviy ish ushbu umumiy loyihada ishtirok etgan barcha jamoaning a'zolari tufayli minnatdor. Shuning uchun mumkin bo'lgan har qanday narsani kamaytirish uchun eng muhim qadriyatlardan biri raqobat bu oddiylikdan tug'ilgan kamtarlikdir. Kamtarlik - bu barcha mutaxassislar uchun qadriyat; ham eng faxriysi uchun, ham o'z kasbining boshida bo'lganlar uchun.
Biznesda ham, ilmiy sohada ham jamoaviy ishlash uchun beshta qadriyatlar, siz ularni boshqa misollar bilan kengaytirishingiz mumkin. Va boshqalar bilan bir jamoa bo'lib ishlashning eng muhim qadriyatlari nima deb o'ylaysiz?
Muayyan maqsad uchun ishlaydigan bir qator shaxslar jamoani tashkil qiladi. Jamoaning alohida a'zolarining g'ayratlari kuchayadi va natijada jamoa umumiy maqsadga intiladi, chunki u tashkiliy qarash, vazifa va maqsadlarga erishishga intiladi. Jamoa ishining kuchi doimo ortib boradi va natijada jamoada ishlash tashkilotda samaradorlik va samaradorlikni oshirishga yordam beradi. Jamoa a'zolarining individual qobiliyatlaridan foydalaniladi va natijada bajarilgan ishlar osonroq ko'rinishi mumkin. Jamoa ishlashning ko'p foydalari bor. Ulardan ba'zilari quyida keltirilgan:

Jamoa ishida qaror qabul qilish kuchi kuchayadi. Jamoaning turli a'zolari turli xil fikrlar bildirishadi va barcha fikrlarning eng yaxshisi tanlanadi va ularga amal qilinadi. Shuning uchun jamoa uchun miya hujumi sessiyalarini o'tkazish va mavjud muammolar uchun maqbul echimlarni topish muhimdir.

Jamoada har bir a'zoning ishtiroki va ishtiroki kuchayadi va natijada jamoaning natijalari oshadi. Bir guruh a'zosi boshqa bir jamoa a'zosi bilan hamkorlikda ishlasa, uning sa'y-harakatlari qo'shimcha samara berishi mumkin. U jamoaga ko'proq javob beradi va u jamoadoshlaridan qo'shimcha g'oyalarni olishi mumkin. Garchi yakka tartibdagi ishchilar ham buni amalga oshirishlari mumkin bo'lsa-da, jamoaviy munosabatlar aniq belgilangan va odamlarga jamoadoshlaridan yordam kutishga yordam beradi.
Jamoa ishining yana bir muhim foydasi - bu ish yukini guruh a'zolari o'rtasida taqsimlash. Natijada individual a'zolarga bosim o'tkazilmaydi. Endilikda har bir a'zo o'zlariga yuklangan vazifani bajaradilar. Aytishlaricha, ularning barchasi shunchaki qismlarning yig'indisidan ko'proq. Jamoalar bilan bir xil narsa. Odamlar jamoada ishlashni boshlaganda, ularning umumiy sonini ko'paytirasiz.
shaxsiy rivojlanish kafesida jamoaviy ishning afzalliklarini bilib olingJamoa ishida individual iste'dodlar kuchaytirilmoqda. Har bir a'zoning noyob qobiliyatlari bor va jamoada ularning iste'dodlari maksimal darajada foydalaniladi. Ammo bu rahbarning faol ishtirokini talab qiladi. Amalga oshirilgan harakatlar va qilinadigan ishlarni tan olish jamoaning kayfiyatini ko'taradi va jamoaning alohida a'zolarini yanada qattiqroq turtki beradi.
Jamoada turli xil g'oyalar qo'llaniladi, chunki barcha a'zolar o'zlarining fikrlariga ega. Vaziyatga qarab turli xil fikrlarda turli xil fikrlar qo'llaniladi. Jamoa ichidagi bunday umumiy xotira yaxshi natijalarga erishishga va tashkilot ichida uzluksiz hisob berishga yordam beradi.
Qoniqish jamoaviy ishning yana bir muhim omilidir. Har bir a'zo jamoa uchun biron bir hissa qo'shganidan mamnun. Bunday munosabat keyinchalik tashkilotning qolgan qismiga ta'sir qilishi mumkin.
Jamoa ishlaydigan tezlikni individual ravishda aniqlab bo'lmaydi. Jamoa ishi juda tez sur'atda amalga oshiriladi, chunki ish a'zolar orasida bo'linadi. Bundan tashqari, odamlar o'z jamoadoshlaridan yordam so'rashlari mumkin. Ammo umuman olganda, jamoa a'zolari bajarilayotgan muammoning faqat bitta jihatiga e'tibor qaratishlari mumkin. Bu jamoada qilinadigan boshqa harakatlar bilan bog'liq bo'lsa, butun tashkilot foyda ko'radi. Jamoa ishlashi uchun, jamoa a'zolarini rag'batlantirishda harakat qiladigan va shaxslarning sa'y-harakatlarini bir-biri bilan bog'laydigan vahiyda o'zgaradigan etakchi bo'lishi kerak. Shu tarzda, tashkilotning foydasi tashkilot tomonidan to'liq qo'llanilishi mumkin.
Bizning jadal o`zgarib borayotgan jamiyatimiz – ijtimoiy nochorlikni va uysizlar soni, jinoyat darjasini ortishi, davriy energetik tanqislik, terrorizm, biz yashab turgan muhitni buzilishi kabi yangi muammolarni keltirib chiqarmaslik kerak.
Ijtimoiy ta’minot sohasidagi faoliyat bu:
Farzandli ota-onalarni uy joy bilan ta’minlash;
Alkogol yoki narkotik moddalarga ruju qo`ygan bemorlarni reablitatsiya qilish;
Emotsional qiyinchilikka ega bo`lgan odamlar bilan ishlash;
Ko`pgina keksa odamlar uchun yashash sifatini yaxshilash;
Jismoniy yoki aqliy layoqatsiz kishilarni reablitatsiya qilish maqsadida professional-texnik xizmat ko`rsatish;
Kambag`allarning moddiy ehtiyojini ta’minlash;
Jinoiy ish sodir qilgan o`smirlar va kattalarni reablitatsiya qilish;
Tahqirlash va zulm o`tkazishning barcha ko`rinishlarini yo`qotish.
Ijtimoiy ta’minot tashkilot ham alohida o`rganiladigan soha sifatida.
Ijtimoiy ta’minot atamasi bir qator ma’nolarga ega. Xususan u tashkilot sifatida va akademik alohida o`rganiladigan soha ko`rinishida namoyon bo`ladi. Ijtimoiy ishchilar Milliy Assotsiatsiyasi (AQSh dagi ijtimoiy ishchilar uchun asosiy professional tashkilot) ijtimoiy ta’minotga tashkilot sifatida quyidagicha ta’rif beradi: imtiyozli dasturlar va kishilarga ijtimoiy, iqtisodiy, ta’lim va tibboyotga ehtiyojlari yuzaga kelgan vaqtda yordam berib xizmat ko`rsatadigan, jamiyatga xizmat ko`rsatish uchun asos bola oladigan milliy sistema6.
Jenevada bo`lib o`tgan 2002-yil iyul oyidagi ijtimoiy ishchilarning Xalqaro Federatsiyasining yillik uchrashuvida quyidagilar qabul qilindi:
Ijtimoiy ish kasbi ijtimoiy o`zgarishlar, kishilar orasidagi munosabatlardagi muammolarni hal etish, kishilar va guruhlarni ularning xotirjamligi uchun safarbar qilish va ozod etish kabi vazifalarni bajaradi. Odamlar xulqi va ijtimoiy sistemalar haqida nazariyalar qabul qilinganda ijtimoiy ish odamlarning atrof muhit bilan munosabatlariga albatta aralashadi. Ijtimoiy ishning fundamental asosi inson huquqlari va ijtimoiy odillik tamoyillari hisoblanadi.
Ijtimoiy ishning eng umumiy maqsadi – o`z mijozlarini ehtiyojini qondirish. Unga mijozlarning erkinlik darajasini oshirish, kelib chiqqan muammolarni hal etish qobiliatini kengaytirish, mijozlarni ularga qonunan tegishli bo`lgan barcha narsalarga erishishga sharoit yaratish. Bundan tashqari kishilarni jamiyatda mijozning ijtimoiy ishchi ko`magiga muxtojlik kamayishi natijasida adaptatsiya yoki readaptatsiyalanishiga yordam berish ham shu maqsadlardan biri qatoriga kiritiladi.
Ijtimoiy dasturlar va xizmatlarga misollar – asrab olingan oilada tarbiyalanish, o`g`il qilib boqib olish, kunduzgi qarov, imtiyozlar, sinovli va ma’lum vaqtga ozod qilish, kam oylik oluvchi ota-onalarga va ularning farzandlariga moddiy yordam berish dasturi, uysizlarga xizmat ko`rsatish, sog`liqni saqlash xizmati, seksual terapiya, o`z joniga qasd qilishda ko`rasatiladigan yordam, Boy, Scouts va YWCA kabi ko`ngil ochar dasturlar, veteranlarga xizmat ko`rsatish, maktabga ijtimoiy ta’minot, tibbiyot xizmatlari va kambag’allarga yuridik xizmat ko`rsatish, oilani tashkillashtirishga k`omak berish, g`ildirakli tushlik, shaxsiy davolanish xizmati, bolalar bilan qo`pol munosabatda bo`lishni cheklash va uarni asrash, tasdiqlovchi ta’lim dasturlari, guruhlar bilan uchrashmoq va sezuvchanlikka o`rgatmoq, umuiy yashash binolari proyektini tuzish, oilaviy maslahatlar, anonym alkogoliklar, uzluksiz xizmatlar, rivojlanmay qolgan kishilarga xizmat k`orsatish va qayta tiklash xizmatlari.
Shu tariqa, shaxsning ijtimoiy mavqeini qayta tiklash, jamiyatda ijtimoiy adaptatsiyani ta’minlash, moddiy erkinlikka erishish ijtimoiy ishning maqsadi hisoblanadi. Bu maqsadga subyektning barcha faoliyatlari bo`ysunadi, shunga mos ravishda mazmunan taxlam vujudga keladi, boshqaruvchanlik tashkillashtiriladi, vosita tanlanadi, ish shakli va usullari ishlab chiqiladi.
Ijtimoiy ish: faoliyatning asosiy ko`rinishi. Ijtimoiy ish – ijtimoiy ta’minot – muxtojlarga, hayotdagi muammolarini mustaqil hal eta olmaydigan, ko`pgina holatlarda mustaqil yashay olmaydigan kishilarga ko`mak berish prinsiplarini amalga oshirishga yo`naltirilgan faoliyatning asosiy ko`rinishi. Ijtimoiy zaif kishilar guruhi – keksalar, nogironlar, ijtimoiy zaif oilalar, qiyin hayotiy holatda turgan kishilar, shu o`rinda bolalar bilan ishlashning jahon amaliyotida mavjud holat ijtimoiy ishchilar, ya’ni mutaxasisslar tomonidan tashkillashtiriladi va amalga oshiriladi.
Ijtimoiy ish o`zining amaliy faoliyatida boshqariladigan ijtimoiy ta’minot prinsplari asosida tashkil etiladi. Inson huquqlari umumjahon Deklaratsiyasi 1948-yilda ijtimoiy ta’minotning asosiy prinsplarini qabul qildi – ular, har bir jamiyat a’zosining ijtimoiy ta’minotga huquqliligi, shuningdek, ijtimoiy, iqtisodiy va madaniy sohalarda shaxs rivojlanishi va yetilishining kerakli shart sharoitlarini yaratish.
Ijtimoiy ish jamaot birlashmasi sifatida keng ma’noda jamiyatda ma’lum tarixiy davr asosida amalga oshadigan, ijtimoiy, siyosiy va madaniy rivojlanish o`ziga xosligi bilan ajralib turadigan ijtimoiy ko`makning o`ziga xos modeli ko`rinishida namoyon bo`ladi. Qisqacha qilib aytganda ijtimoiy ish odamlarga yordam beradigan, ijtimoiy guruhlarga shaxsiy muammolarni va ijtimoiy qiyinchiliklarni yengib o`tishda ko`maklashishga yo`naltirilgan ijtimoiy-zarur faoliyat turi hisoblanadi. “Ijtimoiy ish” – butun dunyoda qabul qilingan tushuncha bo’lib, inson - inson odamiylik munosabatlarini aks ettiradigan tushuncha, insonning jamiyatga muvoffaqqiyatsiz ko`nikma hosil qilishini yengillashtirishga yo`naltirilgan faoliyat turi hisoblanadi.
Ijtimoiy ish filontropiya, muhtolarga yordam ko`rsatish va nafaqat kundalik muammolarni hal qilish. Balki, qiyinchiliklarni yengib o`tish va o`z o`ziga yordam ko`rsatish yangiliklarini rivojlantirish texnikasini ishlab chiquvchi sohalardan farqlanadi. Uni kishilarning istalgan hayotiy hoaltladagi kelib chiqqan muammolarni faol hal etishga o`rgatadigan faoliyat turi deb qarash mumkin.
Uyushmagan yakkachiliklardan ko`ra, professional davlat va xususiy korxonalar tomonidan ko`rsatiladigan yordam nisbatan samaraliroq hisoblanadi. Ijtimoiy ish rivojlanishining boshlang`ich bosqichlaridan u bilan filantropik uyushmalar shug`ullangan, ular asosan XIX-asrda yevropa malakatlarida kelib chiqqan sanoatlashuv va urbanizatsiya (jamiyat rivojida shaharlar rolning ortishi) oqibatida kelib chiqadigan ijtimoiy muammolarning qo`zg`alishidan xavfsiragan.
Sanoat kapitalizmining rivojlanishi o`zining oritdan G`arb jamoat tuzilmalarini keng ravishda o`zgrishga uchrashiga inson va jamiyat orasidagi yangi munosabatlarni vujudga kelishiga olib keldi. G`arbda yangi intellectual yo`nalishlar vakilari shakllandi ularning qarashlari, davlatning shaxs oldidagi ma’suliyati va majburiyatlari haqidagi tushunchalarni shakllanishiga olib keldi. Ijtimoiy muammolarning qayta qo`zg`olishi stabillik va tartibning izdan chiqishiga olib keladigan xatar sifatida qaraladigan qashshoqlik muammosining shakllanishiga olib keldi.
Va bu holat oqibatda, aholini turli qatlamlarini o`rganib chiqishning empirik holatiga zaruriyat yaratdi va ijtimoiy reformlarning o`tkazilishini asosiga aylandi, ijtimoiy reformatorlarning shakllanishi zamirida esa turli shakldagi ijtimoiy ishchilarning tayyorlanishiga zarurat yaratildi. Yangi harakatlarning intensiv rivojlanishi natijasida, maxsus xizmatlar rashkilotlari ijtimoiy ish nisbatan samarali modeli ustida izlanish olib borilishiga zamin yaratdi, bu ijtimoiy ish nafaqat tez yordam ko`rsatshga, balki profilaktik yoki ogohlantiruvchi xarakterdagi yordam ko`rsatishni shakllanishiga ham olib keldi7.
Ijtimoiy ishchilar keng ko`lamli muammolarga duch kelishadi. Bular alkogolizm, xususiy mulk huquqlarining buzilishi, bolalar bilan yomon munosabatda bo`lish, er-xotin orasidagi janjallar, pisixik va jismoniy kasalliklar, darbadarlik, jamiyatdan ajrab qolish. Bularning barchasi maxsus tayyorgarlikni talab etadi. Ushbu turdagi ishlar havaskorona yondashuvni ko`tarmaydi, ya’ni ijtimoiy ishchilar nafaqat mos bilim va ko`nikmalarga ega bo`lishi, balki professional etik normalar va prinsplarga amal qila olishni shakllantirishni ham talab etadi.
Ijtimoiy ish kasb sifatida inson huquqlarini davlat, mutaxassis va tashkilot tomonidan rioya qilinishi, bilimlar va o`z davlatining ijtimoiy qonunchiligini ta’minlash, mijozlar qiziqishlari asosida va jamiyat rivojiga xizmat qilishi kerak. Ijtimoiy ish turli shakllarda faoliyat ko`rsatadi, ular ko`paspektli, mijozlarning va ularni o`rab turga atrof muhitni kompleks ta’sirlari asosida faoliyat ko`rsatadi. Ijtimoiy ishning vazifasi odamlar o`z potensialini ko`rsata olish qobilyatiga ega bo`lishlari, ijtimoiy munosabatlar disfunkisiyasini keltirib chiqarmaslik maqsadida to`liq, nokemtik hayot shakli yuritishi bilan bog`liq hisoblanadi. Professional ijtimoiy ishchilar xizmat ko`rsatadigan jamiyatda umumiy va alohida individlar, oilalar va hamkorliklar ichidagi o`zgarishlar agenti hisoblanadi. Ushbu kasb tizimli qiymat, nazariya va amaliyotga bog`liq bo`lib, insonparvarlik va demokratik tamoyillar aosisda shakllanganligi sababli, professional etik kodeks tenglik va insonparvarlik tamoyillarini hurmat qilishga asoslanadi. Yevropa va Janubiy Amerika mamlakatlarida bir necha yuz yilliklar ilgari paydo bo`lib, professional ijtimoiy ish amaliyoti ijtimoiy ehtiyojlarni qondirish va har bir subyektning munosib hayot kechirishi uchun odamlar potensialini rivojlantirishni qo`riqlash bilan yuritilgan. Ijtimoiy ishchi kishilar huquqini himoya qilish va ijtimoiy odillik o`rnatish uchun faoiyat yuritadi. Aholini ijtimoiy zaif va qisman himoyalangan qatlami bulan birlashib, ushbu kasb qashshoqlikni kamaytirish va chiqarib tashlash, ijtimoiy qo`shimchalar prinsiplariga rioya qiladigan, ularga qaram va ruhiy tushkunlikka tushgan qatlamlarga qarshi kurash olib boradi.
Bularning barchasi va bundan tashqari kelgusi ijtimoiy ishchilarni oliy va o`rta maxsus o`quv yurtlarida tayyorlashning uzluksiz jarayonida kerak bo`ladigan ko`pgina boshqa narsalarni o`z ichiga oladi.
Ijtimoiy ishning faoliyat turi sifatida yuzaga kelishining tarixiy ildizlari. Ijtimoiy ish ildizlari ijtimoiy hodisa sifatida inson va jamiyat rivojlanishining dastlabki bosqichlariga borib taqaladi. Ijtimoiy yordamning tabiiy qalb hayajoni, o‘zini boqa olmaydiganlarga g‘amxo‘rlikda ifodalangan dastlaki ko‘rinishlari turli jamiyatlar, yuzaga kelgan an'analarga xos. Qadimgi Misrda ibodatxonalarda yordam marosimi amalga oshirilgan: muhtojlarga bepul non tarqatilgan. Qadimgi Yunoniston, so‘ngra Qadimgi Rimda kambag‘allarga non, kiyim-kechak, pul tarqatishda ifodalangan filontropiya g‘oyasi keng tarqalgan.
Qadimgi slavyanlarda ijtimoiy himoyaning asosiy shakllari turli sakral atributlar orqali, jamoat - qavmni qo‘llab-quvvatlash, shuningdek xo‘jalik yordami, o‘zaro yordam va qavm, oila, aholini himoyalash mavjud bo‘lgan.