Jalilova s. X. Taraqqiyot psixologiyasi va differentsial psixologiya

Eng yorqin namoyon bo`ladigan inqirozlar:



Chaqaloqlik inqirozi
Inson hayotidagi birinchi inqiroz - chaqaloqlik inqirozi (0-2 oygacha). Inqirozning belgisi – tug`ilganining dastlabki kunlarida bola og`irligini yo`qotishi hisoblanadi.
Chaqaloqni o`rab turgan ijtimoiy vaziyat o`ziga xos va qaytarilmas bo`lib, 2 jihat bilan belgilanadi. Bir tomondan, bola biologik jihatdan batamom himoyasiz, u kattalarning ko`magisiz bironta hayotiy ehtiyojlarini qondira olmaydi. Shunday qilib, chaqaloq – maksimal jihatdan ijtimoiy mavjudot. Boshqa tarafdan kattalarga maksimal darajada bo`gliq bo`lgan holda u insoniy nutq shaklidagi muloqot vositalaridan ham mahrum. Maksimal ijtimoiylik hamda minimal darajadagi muloqot vositalari o`rtasidagi qarama-qarshilik go`daklik darida psixik ribojlanish asosi hisoblanadi.
Ushbu davrdagi yangi tuzilma – bola individual psixik hayotining vujudga kelishidir. Bu bosqichdagi yangilik bolaning ona organizmidan alohida yashashi hamda unda psixik hayotning boshlanishi.


Uch yosh inqirozi
Bu inqiroz keskin kechuvchi inqirozlardan biri bo`lib, bu davr uchun xarakterli jihat – bola boshqarib bo`lmaydigan, g`azabli xulq-atvorni namoyon qilishidir. Ushbu davr kattalar uchun ham, bolalar uchun ham murakkab, qiyin davr hisoblanadi.
Uch yosh inqirozi belgilari (simptomlari):

• 
  Negativism (kattalarning talablari mazmuniga emas, jarayonning o`ziga reaktsiya qilish, o`z istaklariga qarshi borsa ham, aksini qilishga intilish).
  
• 
  O`jarlik (bola o`zi shu narsani istayotganligi uchun emas, balki talab qilishni qaror qilganligi uchun qatiyatlilik namoyon qiladilar).
  
• 
  Qaysarlik (bu – uch yoshgacha bo`lgan davrda tarkib topgan hayot tarsi, tarbiya normalariga qarshi qaratilgan xulq-atvor).
  
• 
  O`z irodasiga erk berish (hamma narsani o`zi bajarishga intilish).
  
• 
  Norozilik (,loaning atrofadagilar bilan nizolashish va urishish holati).
  
•