Jalilova s. X. Taraqqiyot psixologiyasi va differentsial psixologiya

O`z-o`zini tekshirish uchun savollar:

1. 
   Inson psixik rivojlanishi bilan hayvonlar psixik rivojlanishi qanday tafovutlanadi?
   
2. 
   Insonning psixik rivojlanishiga qanday omillar ta`sir ko`rsatadi?
   
3. 
   Psixik rivojlanishning harakatlantiruvchi kuchi nimada?
   
4. 
   Psixik rivojlanish haqida qanday ilmiy nazariyalar mavjud?
   

UMR DAVRLARINI TABAQALASH
Reja

1. 
   Taraqqiyotni davrlarga bo‘lish masalasi.
   
2. 
   Taraqqiyotning asosiy yosh davrlari.
   
3. 
   Psixodinamika nazariyasiga ko‘ra taraqqiyotni davrlashtirish.
   

Tayanch iboralar: dialektik jarayon, etakchi faoliyat, rivojlanishning ijtimoiy vaziyati, psixodinamika nazariyasi, davrlashtirish.
Insonning rivojlanishi murakkab dialektik jarayondir. U taraqqiyotning turli yosh davrlarida o‘zining sifat xususiyatlariga ega bo‘ladi. Psixologiyada yoshni davrlashtirishga bo`lgan bir necha yondoshuvlar farqlanadi. Ulardan ayrimlarini ko`rib chiqamiz.
D.B. Elkonin bo‘yicha yoshni quyidagi davrlarga bo‘lish mumkin:

1. 
   Go‘daklik davri – tug‘ilgandan 1 yoshgacha.
   
2. 
   Ilk bolalik davri – 1-3 yosh.
   
3. 
   Bog‘cha esh davri – 3-7 yosh.
   

3a. Kichik va o‘rta bog‘cha yosh davri – 3 dan 4-5 yoshgacha.
3b. Katta bog‘cha yosh davri 4-5 dan 6-7 yoshgacha.

4. 
   Kichik maktab yoshi 7 – yosh, 11yoshgacha.
   
5. 
   O‘smirlik yosh davri 15 yosh.
   
6. 
   Ilk o‘spirinlik davri 15-17 yosh.
   

D.B. Elkoninning tasnifi etakchi faoliyat nazariyasiga, har qaysi rivojlanish pallasida faoliyatning biror turi ustunlik qilishi mumkinligiga asoslanadi. Etakchi faoliyatning inson shaxs sifatida kamol topishidagi roli nazariyaning negizini tashkil qiladi.
D.B. Elkonin bo‘yicha yoshni davrlashtirish

Yosh davri	Yosh chegaralari	Etakchi faoliyat turi
Go‘daklik Ilk bolalik Kichik va o‘rta bog‘cha yosh davri Katta bog‘cha yosh davri Kichik maktab yosh davri O‘smirlik yosh davri Ilk o‘spirinlik davri	yosh 1-3 yosh 3-5 yosh 5-7 yosh 7-11 yoshgacha 11-15 yosh 15-17 yosh	Bevosita emotsional muloqat Predmetli faoliyat O‘yin faoliyati Rolli – syujetli o‘yinlar O‘qish faoliyati Muloqot O‘quv – kasbiy faoliyat