Jahonda umumqabul qilingan bank tizimi Jahon amaliyotida har bir mamlakatning Markaziy banki banklarning banki

asosiy sabablardan
hisoblanadi: 
-
noratsional pul-kredit siyosatini hamda qayta moliyalash 
stavkasining surunkali ravishda past darajada ushlab turilishi natijasida 
qarzga yashashning odatga va kundalik holatga aylanishi;
-
moliyaviy institutlarning majburiyatlari bilan ustav mablag‗lari 
o‗rtasidagi mutanosiblikning keskin buzilishi;
-
qimmatli qog‗ozlar bo‗yicha reyting tashkilotlari tomonidan soxta 
xulosalar berilishi; 
-
moliyaviy audit va professional etika tamoyillarining buzilishi va 
soxta audit xulosalari taqdim etilishi; 
-
moliyaviy rag‗batlantirish uslubi sifat ko‗rsatkichlariga emas, 
balki miqdoriy ko‗rsatkichlarga asoslanganligi; 
-
yuqori riskli va murakkab hosilaviy qimmatli qog‗ozlarning 
vujudga kelishi va h.k.
 
4-
§
. Tijorat bank kapitali va uning tarkibi 
 
Bank o‗z kapitali tushunchasini keng ochib berish uchun shuni aytib 
o‗tish kerakki, bank nazariyasida bank o‗z mablag‗i va o‗z kapitali 
tushunchalari farq qiladi. Yuqorida ta‘kidlab o‗tilgan 
«O„z mablag„i»
tushunchasi keng ma‘noga ega bo‗lib, u bankning ichki faoliyati 
jarayonida tashkil topgan barcha passivlarni (bankning ustav, zaxira va 
boshqa fondlari, bank tashkil qilingandagi zaxiralarni, taqsimlanmagan 
foyda va joriy yil foydasini) o‗z ichiga oladi. 
Bankning o„z kapitali
deganda, bankning iqtisodiy barqarorligini ta‘minlashga, ko‗rilishi 
mumkin bo‗lgan zararlarni qoplashga qaratilgan, maxsus tashkil 
qilinadigan fond va zaxiralarni tushunimiz kerak. Bank kapitaliga ustav 
kapitali, zaxira kapitali, ta‘sis foydasi, bank ixtiyorida qoldirilgan o‗tgan 
va joriy yilda taqsimlanmagan foydasi, turli risklarni qoplash uchun 
tashkil qilingan zaxiralar kiradi va u bank faoliyatida muhim 
funksiyalarni bajaradi.

---

116
Bankning o‗z kapitali – hisob-kitob yo‗li bilan aniqlanadigan 
kattalik. U iqtisodiy ma‘nosiga ko‗ra bank kapitali funksiyalarini 
bajaradigan o‗zlik mablag‗larni ichiga oladi.
Bankning o‗z kapitali – bank vaqtincha jalb qilgan qarz 
mablag‗laridan farqli o‗laroq, bevosita bankning o‗ziga tegishli bo‗lgan 
mablag‗lardir. Bank kapitalining boshqa korxonalar kapitalidan farqi 
shundaki, bankning o‗z kapitali aylanma mablag‗larining 10 foizini, 
korxonalarda esa u taxminan 40-50 va undan ortiq foizni tashkil qiladi. 
Bank kapitaliga bankning o‗z mablag‗larining asosiy elementlari 
kiradi, ya‘ni qonunchilikka muvofiq tashkil topgan asosiy fondlar, bank 
faoliyatini ta‘minlash maqsadida ichki manbalar hisobiga tashkil topgan 
zaxiralar kiradi. Ular