Jahonda umumqabul qilingan bank tizimi Jahon amaliyotida har bir mamlakatning Markaziy banki banklarning banki

 
2-
§
. Tijorat banklari likvidligini baholash 
 
Tijorat banklarining likvidligini belgilovchi ko‗pgina omillarni biz 
yuqoridagi paragraflarda ko‗rib chiqqan edik. Undan tashqari, tijorat 
banklarining likvidlilik ko‗rsatkichlari ma‘lum me‘yorlar asosida 
aniqlanadi. Barcha tijorat banklari joriy likvidlik me‘yorlarini 
bajarishlari lozim, ular joriy aktivlarning (to‗lov muddati 30 kungacha 
bo‗lgan barcha likvidlik aktivlari, bank qo‗yilmalarining bir marta bo‗lsa 
ham muddati uzaytirilgan va yoki avval berilgan ssudalarni to‗lash 
uchun, shuningdek, qaytarish muddati o‗tib ketgan kreditlar istisno 
qilinadi) talab qilib olinguncha majburiyatlar summasi nisbatiga va ijro 
etish muddati 30 kungacha bo‗lgan holda aniqlanadi. Ushbu ko‗rsatkich 
30 foizdan kam bo‗lmasligi kerak, ya‘ni bankning joriy likvidligi: 
M
4 
=
ОВ
ЖА
ЖА
- qaytarish muddati 30 kungacha bo‗lgan joriy aktivlar va 
kreditlar
ОВ
- qaytarish muddati 30 kungacha bo‗lgan talab qilib olingunga 
qadar bo‗lgan majburiyatlar. 
Lahzali likvidlilik koeffitsiyenti. 
Bu koeffitsiyent bankning yuqori 
likvid mablag‗larining (bular - bankning g‗aznasidagi naqd pul 
mablag‗lari va vakillik hisob varaqasidagi mablag‗lar) joriy 
majburiyatlarga nisbati sifatida aniqlanadi va u bankning joriy 

---

578
to‗lovlarni tezkorlik bilan amalga oshira olish qobiliyatini ko‗rsatadi. 
Bankning joriy majburiyatlariga talab qilib olingunga qadar bo‗lgan 
depozitlar bo‗yicha majburiyatlar, yaqin orada to‗lanishi lozim bo‗lgan 
boshqa banklardan olingan kreditlar bo‗yicha majburiyatlar va boshqalar 
kiradi. Shunday qilib, 
M
z
=LA/JM. 
Bu yerda: 
LA - bankning pul shaklidagi aktivlari,
JM - bankning talab qilib olingunga qadar bo‗lgan hisob varaqalari 
bo‗yicha majburiyatlari. 
Bu me‘yor bank aktivlarining likvid qismi bankning eng nobarqaror 
resurslarini qanchalik darajada sug‗uritalay olish imkonini ko‗rsatadi. 
Shuning uchun maqsadli likvidlilikni banklar har kuni tekshirib 
borishlari va uning minimal miqdori 0,25 dan kam bo‗lmasligini 
ta‘minlashlari lozim.