Jahon tarixi

O'zingizni  sinang:
♦  Burjuaziya......... 
♦  Yangi zodagonlar.........
Jahon  savdosi.  Gollandiya  va  Angliya jahon  savdo-sotig‘i- 
ning  markazlariga  aylandi.  Dengiz  osha  savdo  qilish  ingliz 
savdogarlarini  ham  kompaniyalarga  birlashishga  majbur  etdi.
Angliyaga  chetdan  ziravorlar olib  kelish huquqi  faqat  «Ost- 
Indiya»  kompaniyasiga berilgan.  Kompaniya  qisqa vaqt  ichida 
juda katta miqdordagi boylikka ega bo‘ldi.  Natijada o‘z aksiya- 
dorlariga  hatto  500 %  gacha  miqdorida  dividend  ham  today 
boshladi.  Angliyaga  paxta  olib  kelish  huquqi  esa  «Levantiy» 
kompaniyasiga  berilgan.  Bu  kompaniya,  ayni  paytda,  0 ‘rta 
Yer  dengizi  mamlakatlari  bilan  savdo  qilish  huquqini  ham 
qo‘lga  kiritgan.  Rossiya  bilan  savdo  aloqasi  olib  borishga 
«Moskva»  kompaniyasi  haqli  edi.
Bank  egalari,  dallollar,  qassoblar,  pivo  tayyorlovchilar  va 
hatto  eng  mashhur  zodagonlargacha  qaysidir  bir  kompa- 
niyaning  aksiyadori  edilar.  Hatto  qirollar  ham  bundan  mus- 
tasno  emasdilar.  Ayni paytda,  ular savdo  kompaniyalari tashkil 
etilishiga  qarshilik  qilmadilar.  Chunki  kompaniya  tashkil  etish 
uchun  berilgan  patent  xazinaga  katta  miqdorda  daromad 
keltirar edi.  Bundan tashqari,  savdo kompaniyalari uzoq mam-
15

---

lakatlarda  Angliya  manfaatlarini  himoya  qilish  majburiyatini 
ham   olganlar.  XVII  asr  boshlarida  Angliya  savdo  kom- 
paniyalari  Erondan  Shimoliy  Amerikagacha,  Shvetsiyadan 
Hindistongacha  bo‘lgan  juda  katta  hududlarni  o‘z  ta ’siriga 
oldilar.  Hindiston va Amerikaga  tobora  ko‘proq  kirib  bordilar.