Jahon tarixi

«Sharq  masalasi». 
XVIII  asr  oxiriga  kelib  Yevropaning 
kuchli  davlatlari  Usmoniylar  imperiyasining  zaiflashib  qolgan- 
ligidan  foydalanib,  uning  mustamlaka  hududlariga  ko‘z  olay- 
tira  boshladilar.  Bu  hududlar  geografik  va  siyosiy  jihatdan 
katta  ahamiyatga  ega,  tabiiy  boyliklarga,  xomashyolarga  boy 
o‘lkalar  edi.
Buyuk  Britaniya,  Fransiya,  Avstriya  va  Rossiya  hukmron 
doiralarining  har  biri  bu  oMkalardan  mumkin  qadar  ko‘proq 
o ‘ljani  qo‘lga  kiritishga  intilardilar.  Yevropa  davlatlarining 
Usmoniylar  imperiyasiga  qaram  oMkalarni  egallab  olish uchun 
o ‘zaro  kurashi  tarixga  «Sharq  masalasi»  degan  nom  bilan 
kirgan.  Buyuk  Britaniya va Fransiya  imperiyani  o‘z ta’sirlarida 
tutishga  urindilar.
Rossiya  esa  Turkiyaga  qaram bo‘lgan  Bolqon  yarimorolida 
mustahkam  o ‘rnashib  olishga  va  Qora  dengizning  Bosfor 
hamda  Dardanell  b o ‘g‘ozlarini,  shuningdek,  Istanbul  shahrini 
qo‘lga  kiritishga  intilgan.
Avstriya  esa  Bolqonning  Rossiya  ta ’sirida  qolishiga  aslo 
toqat  qila  olmas  edi.  Aksincha,  uning  o ‘zi  ham  Bolqonda 
mustahkam  mavqega  ega  bo‘lib  olish  uchun  intildi.