Jahon tarixi

Plantatsiya  xo‘jaligi.  AQSHda  xo‘jalik  yuritishning  ikki 
tizimi  uzoq  vaqt  davom  etib  keldi.  Fermerlar  xo‘jaligi  rivoj- 
langan shimoliy shtatlarda qulchilik XIX asrning boshlaridayoq 
bekor  qilindi.  Janubiy  shtatlarda  esa  qulchilikka  asoslanuvchi 
plantatsiya  xo‘jaligi  hukm ronlik  qilardi.  Janubning  tabiiy 
sharoitlari paxta yetishtirish uchun  qulay  edi.  Buyuk  Britaniya 
va AQSHda sanoatning tez rivojlanishi paxtaga bo‘lgan talabni 
to b o ra   oshirib  yuborgan.  Buyuk  B ritan iy a  fabrikalari 
AQSHdan  paxta  xarid  qilishni  ko‘paytirib  borganlari  sari 
qullarni ekspluatatsiya  qilish  kuchaydi.  Bu  zulm  shafqatsizligi 
jihatidan  krepostnoylikning  eng  ayanchli  shakllaridan  ham 
dahshatli  edi.
Ayni  paytda  oq  tanli  ko‘pgina  kishilar  —  ishchilar,  fer­
merlar,  ziyolilarning  ilg‘or  qatlamlari  qulchilikning  bekor 
qilinishi uchun  kurash  olib bordilar.  Shu tariqa  abolitsionistlar 
harakati  vujudga  keldi.
AQSHda  qulchilikka  nafrat  bilan  qarovchi  kishilar  soni 
tobora  ortib  bordi.  50-yillarning  oxirlarida  atoqli  abolitsio- 
nist,  oq  tanli  fermer  Jon  Braun  Virginiyada  qullar  qo‘zg‘o- 
lonini  ko‘tarishga  urinib  ko‘rdi.  U  Allegan  tog‘ida  joylashib 
olib,  bu  yerdan  qo‘zg‘olonni  plantatsiyalarga  yoyishni  umid 
qilgandi.  Braun  tuzgan  qurolli  guruh  22  kishidan  iborat 
b o ‘lgan.  Gurugda  5  nafar  qora  tanli  kishi  ham   bor  edi. 
Yomg‘irli  tunda  u  qurol-yarog‘lar  saqlanadigan  kichik  om- 
borni  bosib  olishga  muvaffaq  bo‘ldi.  So‘ngra  Braun  qo‘shni 
plantatsiyalardagi  qullarni  ozod  qilish  va  quldorlarni  garov 
sifatida  qo‘lga  olish  uchun  o‘z  odamlarini  yubordi.
Ammo  Braun  umumiy  qo‘zg‘olon  ko‘tarishga  muvaffaq 
boMolmadi.  Tez  orada  hukumat  qo‘shini  Braunning  qurolli 
guruhini  to r-m o r  etdi.  Og‘ir  yarador  boTgan  Braun  esa 
qamoqqa  olindi  va  osib  oMdirishga  hukm  qilindi.