Jahon tarixi

Savdoning  rivojlanishi.  XVI—XVII  asrlarda savdo va tadbir- 
korlikning  markazi  bo‘lgan  shaharlarning  rivojlanishi  davom 
etdi.  Bu  esa,  o‘z  navbatida,  shaharda  savdoning  rivojlanishiga 
olib  keldi.  Odatda,  bozorlarda  savdo  haftasiga  bir  yoki  ikki
14

---

kun  bo‘lardi.  Shaharlarning  rivojlanib  borishi  bilan  bozorlar 
har  kuni  ishlay  boshladi.
XVII  asrdan  boshlab  usti  yopiq  bozorlar  qurilishi  keng  avj 
oldi.  Bunday bozorlarning  eng kattasi Parij  va London shahar- 
larida  qurilgan.
Shaharlar to ‘xtovsiz  o‘sib  borayotgan bir sharoitda,  ahyon- 
ahyonda  tashkil  etiladigan  yarmarkalar  shahar  aholisining 
talabini  qondirolmay  qoldi.  0 ‘rta  asr  yarmarkalari  o‘z  aha- 
miyatini yo‘qotdi.  Shahar aholisining ehtiyojini har kuni  savdo 
qiluvchi  bozorgina  qondira  boshladi.  Savdogarlar  hayoti  va 
mol-mulkiga  solinayotgan  doimiy  xavf-xatar  ularni  birla- 
shishga  majbur  etdi.  Bu  omil,  o ‘z  navbatida,  savdo  kompa- 
niyalari  sonining  ko‘payishiga  olib  keldi.  Kompaniya  a’zolari 
uning  faoliyati  uchun  o‘z  mol-mulklari  bilan  javobgar  edilar. 
Shu tariqa dastlabki aksionerlik jamiyatlari tashkil topdi.
Savdo-sotiqning  rivojlanishi  va  kompaniyalar  qudratining 
oshishi oqibatida savdo monopoliyalari vujudga keldi.  Bu hodisa 
ham  yangi  davrning  muhim  belgilaridan  biri  edi.