Jahon tarixi kafedrasi

Naxshab - Nasaf - Qarshi shahri tarixi. Qarshi — O‘rta Osiyoning eng qadimiy shaharlaridan biri bo‘lib, hozirgi paytda Qashqadaryo viloyatining markazi hisoblanadi.

Qarshi (Qarshi; Mo‘g‘ulcha: Xarsh, arab. نسف‎‎ - Nasaf; arab. نخشب‎‎ - Naxshab, Behbudiy) O‘zbekiston janubidagi shahar va viloyat markazi. Bu ko‘hna shahar o‘zining uzoq tarixi davomida Naxshab — Ksenippa, Nikshapa, Nasaf, Qarshi degan nomlar bilan atalib kelgan.

“Qarshi” nomining kelib chiqishi to‘g‘risida turli fikr va taxminlar mavjud. V.V.Bartold shaharning nomi mo‘g‘ul xoni Kepakxon qurdirgan “Qarshi” (qad. turkiychada “saroy” ma’nosini anglatgan) bilan bog‘liq deb ta’kidlaydi. “Qutadg‘u bilig” (“Saodatga yo‘llovchi bilim”) dostonida “Qarshi” atamasi “saroy” va “qarama-qarshi turish” ma’nosida qo‘llangan. “Boburnoma”da ham bu nom mo‘g‘ul tilidan olinganligi ta’kidlangan. Keltirilgan taxminlarda atamaning “Qarshi” — saroy, qasr ma’nolari ko‘proq qo‘llanadi. Dastlabki shahar Qashqadaryo vohasida “Naxshab” (suv obod qilgan, suv naqsh bergan manzil) nomi bilan miloddan avvalgi VII asrda Erqo‘rg‘on o‘rnida vujudga kelib, uning atrofi qal’a devori bilan o‘rab olingan (ushbu qal’a devorlarining qoldiqlari arxeologlar tomonidan 1999 yil da o‘rganilgan). Shaharning yana bir nomi Novtak — Navtaka — yangi bino deb ham talqin qilinadi. Miloddan avvalgi VI asrda shahar kengayib, ichki devor bilan o‘ralib (hozirgi saqlangan), maydoni 35 ga ni tashkil etgan. Makedoniyalik Aleksandr bosqini davrida shahar vayron qilingan. Shundan keyin uning vohadagi etakchi shahar sifatidagi maqomi pasayib borgan. Miloddan avvalgi III-II asrlarda shahar tashqi qal’a devori bilan o‘ralgan (maydoni 150 ga bo‘lgan). II-I asrlarda (hozirgi temir yo‘l stansiyasi hududida) yangi harbiy-siyosiy markaz maqomini olgan Zahhoki Moron qal’asi bunyod etildi. Bu qal’a ham Naxshab nomini olib asta-sekin kengaya bordi (qoldiqlari hozirgi Shulluktepa deb ataladi).