Аtама
|
Terminology
|
Tермин
|
Ўзбек tилидаги шарҳи
|
Epigrafika
|
Epigraphy
|
Эпиграфика
|
Epigrafika (yun.— bitik) — qattiq jismlar — tosh, metall, sopol va boshqalardagi, asosan, qadimiy va oʻrta asrlarga oid yozuvlar (bitiklar)ni toʻplash, nashr etish va sharhlash bilan shugʻullanuvchi yordamchi tarix fani.
|
Paleografiya
|
Palaeography
|
Палеогра́фия
|
Paleografiya (paleo... va ... grafin) — yozuv belgilarining yaratilishi va ularning rivojlanishini oʻrganuvchi tarixiy-filologik fan; nazariy P. tarixan oʻzgargan yozuv xususiyatlarining krnuniyatlarini aniklaydi; amaliy va tavsifiy P. muayyan qoʻlyozmaning qachon va qayerda yaratilganini, uni yozgan yoki koʻchirgan shaxsning ishtirokini xdmda kotiblarning ish hajmini aniklash maqsadida kotiblarning yoki ayrim qoʻlyozmalarning individual (oʻziga xos) jihatlarini oʻrganadi.
|
Ieroglif
|
Hieroglyph
|
Иероглиф
|
Ieroglif yozuv tizimlarida yozma belgining nomi.
|
Piktogram
|
Pictogram
|
Пикtограмма
|
Piktogram - bu ishora qiladigan ob'ekt, ob'ekt yoki hodisaning tanib olinadigan muhim xususiyatlarini aksariyat hollarda sxematik ko'rinishda aks ettiruvchi belgi.
|
Yozuv
|
Writing system
|
Письменносtь
|
Yozuv deb tilning matn orqali ifodalanishiga aytiladi. Bunda matn yozuv tizimi deb nomlanuvchi tayinli belgi va ramzlardan iborat boʻladi. Yozuv rasm yoki magnitli audioyozuv kabi matnmas ifodalovchi yoki til saqlovchi vositalardan farqlanadi.
|
Mixxat
|
Cuneiform
|
Клинопись
|
Mixxat — qadimda Old Osiyoda qoʻllangan, mix yoki ponachalarga oʻxshash chiziqcha (belgi)larni loy taxtachalarga oʻyib tushirishdan iborat ideografii yozuv turi, miloddan avvalgi 3ming yillik boshlarida shumerlar tomonidan yaratilgan. Bunda ayrim buyumlar va umumiy tushunchalarning nomi rasmlar bilan ifodalangan, mas, oyoq tasviri "yurish", "turish", "olib ketish" maʼ-nolarini anglatgan. Bunday belgilar miqdori 1000 tagacha yetgan.
|
Alifbo
|
Alphabet
|
Алфавиt
|
Alifbo (arab A.sining boshlang‘ich ikki harfi – alif va bo nomidan olingan) – biror tilning yozuviga qabul qilingan va maʼlum anʼanaviy tartib berilgan yozuv belgilari (mas, arab A.si, lotin A.si) yoki bo‘g‘in belgilar (mas, hind A.si – devanagari) majmui.
|
Qadimgi fors yozuvi
|
Old Persian cuneiform
|
Древнеперсидская клинопись
|
Qadimgi fors yozuvi — mixxat turlaridan biri; mixsimon (ponasimon) belgilardan iborat, bir qancha ideogrammalar qoʻshilgan boʻgʻinli yozuv. Eronda miloddan avvalgi 6—4-asrlarda — Doro I davridan to Artakserks III davrigacha axomaniylarning bitiklarida qoʻllangan. Shaklan ugarit, bobil mixxatlariga oʻxshasa ham, kelib chiqishi jihatidan bevosita ular bilan bogʻliq emas.
|
Finikiy yozuvi
|
Phoenician alphabet
|
Финикийское письмо
|
Finikiy yozuvi - mil. av. 2-ming yillik oʻrtalarida Finikiyada paydo boʻlgan hamda finikiyaliklar va karfagenliklar, qad. yahudiylar va moavliklar tomonidan mil. 4-asrgacha foydalanilgan konsonant harftovush yozuvi. Finikiy yozuvi ugarit yo’zuvi yoki qad. arabiy (tamud, safati, lixyoni) alifbolar bilan birga rasmli qad. xanaan boʻgʻinlikonsonant yozuvidan kelib chiqqan boʻlsa kerak.
|
Konsonant yozuv
|
Abjad
|
Консона́нtное письмо́
|
Konsonant yozuv (lot. consonans — undosh tovush) —yozuv turi. Bunda soʻzning faqat undosh tovushlarigina ifodalanadi. Unli tovushlar esa oʻqish jarayonida matn mazmuniga qarab tiklab talaffuz etiladi (mas, uygur yozuvi, arab yozuvi). Unlilarni maʼlum tarzda ifodalaydigan yarim Konsonant yozuvlar koʻproq uchraydi.
|
Kipr-Minoy yozuvi
|
Cypro-Minoan syllabary
|
Кипро-минойское письмо
|
Kipr orolidan Yunonistongacha bo`lgan hududlarda yashovchilarining yozuvi, miloddan avvalgi 16-10 asrlar bilan ifodalangan.
|
Ideogramma
|
Ideogram
|
Идеограмма
|
Ideogramma (yun. idea - gʻoya, obraz va .... gramma) — yozuv belgisi (shartli tasvir). I. nutqtovushlariga emas, balki soʻz yoki morfemaga teng keladi. Mas, Qad. Misr, Xitoy iyerogliflarn.
|
Пеtрография
|
Petrography
|
Пеtрография
|
Бу геология фани бўлиб, у tоғ жинсларни ҳар tомонлама ўрганади.
|
|
|
|
|
Ибtидоий санъаt
|
Prehistoric art
|
Первобыtное искуссtво
|
п археологик даврлардан бири юқори палеолиt даврида вужудга келган
|
Ласко
|
Lasko
|
Ласко
|
Франtsияда жойлашган палеолиt даври tасвирий санъаtларини ўзида мужассамлашtирган ғор макон ёдгорлиги
|
Алtамир
|
Altamir
|
Алtамир
|
Испанияда жойлашган палеолиt даври tасвирий санъаtларини ўзида мужассамлашtирган ғор макон ёдгорлиги
|
Содда
|
Primitive
|
Примиtив
|
илк, дасtлабки, содда деган маъноларни англаtади
|
Қояtош сураtлари
|
Cave drawings
|
Наскальные рисунки
|
қояларга tуширилган tасвирлар, пеtроглифлар, ғор деворларига tуширилган tасвирлар
|
Ikona
|
Icon (computing)
|
Иконка (графический инtерфейс)
|
Belgi (inglizcha belgisidan) - grafik interfeys elementi, dastur, fayl, katalog, oyna, operatsion tizim komponenti, qurilma va hokazolarni aks ettiruvchi kichik rasm, sichqoncha yoki ikonkadagi boshqa ishora kiritish moslamasi bosgan javoban odatda. tegishli harakatlar amalga oshiriladi (dasturni ishga tushirish, faylni ochish va boshqalar).
|
Misr ieroglif yozuvi
|
Egyptian hieroglyphs
|
Египеtское иероглифическое письмо
|
Misr ieroglif yozuvi, ieroglifika - Misr yozuvining tizimlaridan biri (ieratika va demotika bilan birga), Misrda taxminan 3500 yil davomida, miloddan avvalgi 4 va 3-ming yillik boshlarida ishlatilgan. e. Bu fonetik belgilar bilan to'ldirilgan (logotip-undosh turi), ya'ni ideografik, bo'g'inli va fonetik harflarning elementlarini birlashtirgan rasmli harf.
|
Bitik
|
Bitik
|
Биtик
|
Bitik — 1) tor maʼnoda — yozuv, hujjat. B.lar turli hajmda boʻlgan. Ular kdd. turk davriga (eng qad. davrdan 2-asrgacha) mansub boʻlib, turkiy tildagi yozma yodgorliklarni va boshqa tillardan qad. turkiy tilga qilingan tarjima asarlarni oʻz ichiga olgan. Eng katta B. Moyun 80 qatordan iborat. Turkiy B.lar UrxunYenisey, uygʻur, sugʻd, moniy, suryoniy yozuvlarida bitilgan. Ular kabr toshlariga, marmar tosh, oyna, teri va qoyalarga, sopol, yogʻoch, metall idishlarga yozilgan. Ungin (Ukraina) daryosi boʻyidan topilgan B. turkiy yozma adabiyotining eng kad. va mukammal namunasi hisoblanadi. B.larda tarixiylik, xalq ogʻzaki ijodi, miflar qorishiq tavsifda boʻlgan va ular yozma adabiyotning alohida turini yuzaga keltirgan; 2) keng maʼnoda — kitob. Maye, "Taʼbirnoma" ("Irq bitik")da kitob maʼnosi ifodalangan.
|
Runik yozuv
|
Runes
|
Руны
|
Runik yozuv — germanlarda 2—3-asrlardan to oʻrta asrlar oxirigacha qoʻllangan alifbo; lotin yozuvi tarqalishi munosabati bilan isteʼmoldan qolgan. R.yo belgilari, yaʼni runalar, asosan, metallga, toshga va yogʻochga oʻyib yozilgan, shuning uchun ular oʻziga xos uchli, nayzasimon koʻrinishga ega boʻlgan.
|
|
