Jahon tarixi fanidan «16 19 asrning birinchi yarmida o’rta Osiyo xaqidagi tarixiy geografik tadqiqotlar»

1.2 Chor Rossiyasi tomonidan O’rta Osiyo xonliklarining bosib olinishi va uning tarixiy geografiyasiga ta’siri
Chor Rossiyasi¹⁸ tomonidan O'rta Osiyo xonliklarining bosib olinishi va uning tarixiy geografiyasiga ta'siri asosan 19-20 asrlarda amalga oshgan imperialistik siyosiy, iqtisodiy va etnik to'qnashuvlar bilan bog'liq bo'lib keladi.Chor Rossiyasi (Rossiya Imparatorligi) O'rta Osiyo hududlarini yirik qismiga egallab, boshqarishga harakat qildi. Bu davrda Rossiyada "Chor" deya nomlanuvchi strategiya amalga oshirilib, O'rta Osiyo xonliklari bosib olindikdan so'ng ularni o'z siyosiy, iqtisodiy va iqtisodiy hujjatlariga muvofiq boshqarishga urinishdi.
O'rta Osiyo xonliklarining bosib olinishi va ularning tarixiy geografiyasiga ta'siri an'anaviy boylikda bo'lib, etnik va milliy jihatdan ko'p ajralib chiqqan kabi, bir-biridan ajralib turuvchi xalqlarning hududlari ham shakllangan.
Rossiya Imparatorligi O'rta Osiyo hududlarini kengaytirish va bosib olish jarayonida O'rta Osiyo xonliklarining tarixiy geografiyasi o'zgarib, keyingi bosqichlarda dunyo tarixida ma'qbul bo'lgan hududlar, davlatlar va qishloqlar shakllangan.Chor Rossiyasi O'rta Osiyo hududlarini bosib olgandan so'ng, xonliklarga o'z siyosiy tuzumlarini, qonuniy va iqtisodiy usullarini o'rnatishga harakat qildi. Bu jarayon tarixiy, etnik, madaniy, iqtisodiy va siyosiy ta'sirlarni o'zida o'zlashtirdi.
Rossiyada joriyda qolgan O'rta Osiyo mamlakatlari (masalan, O'zbekiston, Qozoqiston, Tojikiston) o'zining tarixiy geografiyasi va etnik tuzumi bilan belgilangan. Ularda Chor Rossiyasi tomonidan bosib olinish jarayonidagi ta'sir e'tiborga olinganda, bu mamlakatlarda xalqlar, madaniyatlar va siyosiy tuzumlar katta o'zgarishlarga uchradilar.O'rta Osiyo xonliklarining bosib olinishi va Chor Rossiyasi tomonidan tashkil etilgan administrativ-hududiy qismatlanish tizimi O'rta Osiyo mamlakatlaridagi siyosiy, iqtisodiy va etnik munosabatlarga ham ta'sir qildi. Bu munosabatlarning o'tqazilishi va kelajakdagi qonuniy tuzumlar.
O'rta Osiyo xonliklarining bosib olinishi Chor Rossiyasi va O'rta Osiyo mamlakatlari o'rtasidagi munosabatlarda tarixiy, iqtisodiy, siyosiy va etnik o'zgarishlarga olib kelgan edi.
Chor Rossiyasi O'rta Osiyo¹⁹ xonliklarini qo'llab-quvvatlash uchun tarixiy geografiya va resurslaridan foydalangan. O'rta Osiyo, birinchi navbatda iqtisodiy resurslarga boy tushgan bo'lib, qulay geografik joylashuvi bilan boy siyosiy va iqtisodiy qizil bir qadam bo'lib kelgan. Bu yerlar bozorlar, transport yo'llari va strategik aloqalar bakida ham ahamiyatga ega bo'lgan.
Rossiyada o'zaro hamkorlik, savdo-aloqalar va harbiy-strategik qizilbir qadam sari olinishi O'rta Osiyo xonliklari uchun ham o'zaro ta'sirni oshirdi. Chor Rossiyasi tomonidan O'rta Osiyo hududlariga kelgan rus qonunlari, boshqaruv tizimlari, iqtisodiy va madaniy normativlarning o'rnatilishi, shuningdek rus tili va madaniyati o'zining ta'siri bilan tarqalgan.
Bu ta'sir O'rta Osiyo mamlakatlari o'rtasidagi aloqalarni ham o'zgartirib, ularni rus texnologiyalari, tadbirlar va tajriba almashinuvi uchun ochib berdi.O'rta Osiyo xonliklarining tarixiy geografiyasi ham o'zgarib, ularning bo'ylab qolgan davlatlar va etnik to'plamlarning qandaydir qismi katta o'zgarishlarga uchradilar. Chor Rossiyasi tomonidan tashkil etilgan hududlar, davlatlar va qishloqlar joriyda ham tarqaldi va bu, O'rta Osiyo mamlakatlaridagi siyosiy va etnik jihatlar uchun muhim bo'ldi. Shuningdek, tarixiy geografiyada bo'lgan o'zgarishlar, milliy va etnik identifikatsiyani ham ta'sir qildi.
Umuman olganda, Chor Rossiyasi tomonidan O'rta Osiyo xonliklarining bosib olinishi tarixiy geografiyani o'zgartirdi va O'rta Osiyo mamlakatlari o'rtasidagi siyosiy, iqtisodiy, etnik va madaniy munosabatlarni o'zida o'zlashtirdi. Bu jarayonlar O'rta Osiyo xonliklarida bir qancha jihatlar bo'yicha o'zgarishlarga olib kelgan va ularning joriy kuzatuvlari.
Rossiyada O'rta Osiyo xonliklarining bosib olinishi va ularning tarixiy geografiyasiga ta'siri ham davom etgan. Bu ta'sirning asosiy yo'nalishlari quyidagilardir:
Siyosiy ta'sir: ²⁰Chor Rossiyasi O'rta Osiyo xonliklarini egallaganida, bu hududlarda yangi siyosiy tuzum va boshqaruv usullari o'rnatildi. Markaziy Osiyo mamlakatlari rus xalqlarining idoralariga qo'llab-quvvatlash uchun qo'llangan. Bular o'rtasida markaziy boshqaruv, administrativ-hududiy qismatlanishlar, siyosiy institutlar va boshqaruv tizimlari shakllangan.
Iqtisodiy ta'sir: Chor Rossiyasi O'rta Osiyo xonliklariga rus iqtisodi, sanoat va infrastruktura muhitini kiritdi. Bu mamlakatlarda yangi iqtisodiy model va resurslar boyitdi. O'rta Osiyo xonliklari rusya bozorida qulay geografik joylashuvi bilan bog'liq bo'lib, bu esa ularga tijorat, transport va iqtisodiy aloqalar bakida yangi imkoniyatlar ochdi.
Etnik ta'sir: Chor Rossiyasi tomonidan O'rta Osiyo xonliklariga ko'chirilgan ruslar va boshqa etnik guruhlar etnik ko'chishlarga olib kelgan. Bu etnik ko'chishlar o'rtasida etnik tuzumlar, odatlar va madaniyatlar orasidagi o'zgarishlar sodir bo'ldi. Bular O'rta Osiyo xalqlari o'rtasidagi aloqalarni o'zgartirib, etnik identifikatsiyalar va hamkorliklar bo'lishiga olib kelgan.
Madaniy ta'sir: Chor Rossiyasi tomonidan O'rta Osiyo xonliklariga kelgan rus madaniyati, adabiyot, san'at va madaniy normativlarning o'rnatilishi ham tarixiy geografiyada o'zgarishlarni olib kelgan. Bu O'rta Osiyo xalqlari orasida madaniy almashinuv va ta'sir almashinuvini kuchaytirdi.
Shunga qaramay, Chor Rossiyasi tomonidan O'rta Osiyo xonliklarining bosib olinishi va ularning tarixiy geografiyasiga ta'siri o'z ichiga siyosiy, iqtisodiy, etnik va madaniy o'zgarishlarni olib kelgan. Bu o'zgarishlar O'rta Osiyo mamlakatlarining joriy kuzatuvlarini, iqtisodiy va siyosiy tashkilotchiliklarini va xalqaro munosabatlarni ham ta'sir qilgan.
Chor Rossiyasi tomonidan O'rta Osiyo xonliklarining bosib olinishi va ularning tarixiy geografiyasiga ta'siri ko'proq turdagi o'zgarishlarga olib kelgan.
Hududiy o'zgarishlar: Chor Rossiyasi O'rta Osiyo hududlarini kengaytirishi bilan birga, O'rta Osiyo xonliklari o'zining asal hududlari va chegaralari o'zgarti. Bu o'zgarishlar Xitoy, Afg'oniston, Hindiston, Qozoqiston, Tojikiston, Turkmaniston va boshqalar bilan chegaralanadi. Ushbu hududiy o'zgarishlar O'rta Osiyo xalqlari va mamlakatlari o'rtasidagi geografik va siyosiy aloqalariga ta'sir etdi.
Demografik o'zgarishlar: Chor Rossiyasi²¹ tomonidan O'rta Osiyo xonliklariga o'zgarishlar kiritish o'rtasida etnik tuzumlar va xalqlar o'rtasida demografik o'zgarishlar ro'y berdi. Ruslar va boshqa etnik guruhlar O'rta Osiyo hududlariga ko'chirildi va yerli xalqlar bilan o'zaro ta'sir muhiti yaratdi. Bu demografik o'zgarishlar O'rta Osiyo xalqlari va ularning etnik tuzumlari, til va madaniyatlarini o'zgartirib, aloqalarni hosil qildi.
Iqtisodiy o'zgarishlar: Chor Rossiyasi O'rta Osiyo xonliklariga o'zining iqtisodiy modelini olib keltirib, ularga yangi iqtisodiy imkoniyatlar yaratdi. Rusya O'rta Osiyo xonliklarini iqtisodiy o'rtamiga integratsiyalashganligi uchun, ularga rus kapitali, sanoat texnologiyalari, transport yo'llari va eksport-import bozorlari boyitildi. Bu iqtisodiy o'zgarishlar O'rta Osiyo mamlakatlari uchun ham imkoniyatlar ochdi, lekin ham iqtisodiy himoyadan qavmiga bog'liq masalalar tug'diradi.
Siyosiy o'zgarishlar: Chor Rossiyasi tomonidan O'rta Osiyo xonliklariga o'zining siyosiy tuzumlarini qo'llab-quvvatlash uchun tashqi siyosat amalga oshirildi. Bu siyosiy o'zgarishlar O'rta Osiyo mamlakatlarida siyosiy qo'llanmalar, boshqaruv tizimlari va huquqiy normativlar asosida o'zgarishlarga olib kelgan.
O'rta Osiyo xonliklarining Chor Rossiyasi tomonidan bosib olinishi va ularning tarixiy geografiyasiga ta'siri davom etib kelgan:
Madaniyat: Chor Rossiyasi O'rta Osiyo xonliklariga kelgan tarixiy jildlar, san'at eserlari, adabiyot, musiqa va madaniy normativlar o'zgarib, O'rta Osiyo xalqlari va mamlakatlari orasidagi madaniy aloqalar va almashishni oshirdi. Rus kulturasining tarqalishi, rus tilining o'qitish tizimlari va rus madaniyatining yayilishi bu jihatdan o'zgarishlarga olib kelgan.²²
E'tiqodiy o'zgarishlar: Chor Rossiyasi O'rta Osiyo xonliklariga kelgan payg'ambarlik, diniy va e'tiqodiy maslahatlarni o'zgartirib, o'rtasida yangi tashkilotlar, madrasalar va diniy o'qitish markazlari yaratdi. Bu o'zgarishlar O'rta Osiyo mamlakatlari o'rtasidagi diniy ta'sir almashinuvlar va ko'plab e'tiqodiy ko'rsatkichlarni o'z ichiga olgan.
Iqtisodiy hamkorliklar: Chor Rossiyasi tomonidan O'rta Osiyo xonliklariga o'zining iqtisodiy modeli asosida iqtisodiy hamkorliklar o'rnatildi. Bu hamkorliklar iqtisodiy investitsiyalar, loyihalar, sanoat sohasidagi almashinuvlar va eksport-import munosabatlarini o'z ichiga olgan. Shu bilan birga, O'rta Osiyo mamlakatlari rus bozorida savdo va tijoratning o'zaro aloqalarini rivojlantirish imkoniyatlariga ega bo'ldi.
Siyosiy-boshqaruv tizimlari: Chor Rossiyasi O'rta Osiyo xonliklarini o'z siyosiy-boshqaruv tizimiga muvofiqlashtirish uchun tashqi boshqaruv amalga oshirdi. Markaziy Osiyo mamlakatlari rus idoralarining buyrug'iga muvofiq boshqaruv qurildi. Bu jarayon o'rtasida boshqaruv tizimlari, siyosiy institutlar, hokimiyat organlari, adliya tizimi va qonunlar o'zgarib, O'rta Osiyo mamlakatlari o'rtasidagi siyosiy o'zgarishlarni olib kelgan.
Chor Rossiyasi tomonidan O'rta Osiyo xonliklarining bosib olinishi va ularning tarixiy geografiyasiga ta'siri o'z ichiga siyosiy,iqtisodiy, madaniy, etnik va hududiy o'zgarishlarni olib kelgan. Bu o'zgarishlar O'rta Osiyo mamlakatlari va xalqlari o'rtasidagi aloqalarni kuchaytirib, ularga yangi imkoniyatlar va tartibotlar yaratdi. O'rta Osiyo xonliklarining tarixiy geografiyasida o'zgarishlar sodir bo'lgan hududlar, qishloqlar, shaharlar va tumanlar o'zgarib, o'rtasida yangi siyosiy, iqtisodiy va madaniy markazlar shakllangan.
Chor Rossiyasi²³ tomonidan O'rta Osiyo xonliklarining bosib olinishi va ularning tarixiy geografiyasiga ta'siri o'zida yorqin o'zgarishlar bor. Bu o'zgarishlar mamlakatlarning siyosiy tashkilotchiliklarini, iqtisodiy rivojlanishlarini, etnik va madaniy almashishlarini hamda hududlarning chegaralarini o'zgartirib, O'rta Osiyo xalqlari va mamlakatlari o'rtasidagi munosabatlarga ta'sir qilgan.
Chor Rossiyasi tomonidan O'rta Osiyo xonliklarining bosib olinishi va ularning tarixiy geografiyasiga ta'sir ko'proq o'zgarishlarga olib kelgan:
Politik o'zgarishlar: Chor Rossiyasi O'rta Osiyo xonliklarini bosib olishi bilan birga, rus siyosati O'rta Osiyo mamlakatlarida rivojlandi. Bu o'zgarishlar siyosiy boshqaruv usullarini, huquqiy normativlarni, partiya va siyosiy tashkilotlarni o'zgartirdi. Shuningdek, O'rta Osiyo mamlakatlari rusya qo'llab-quvvatlashi va ta'sirida o'zlarining siyosiy o'zgarganligi bilan o'zaro ta'sir almashishni his qildi.
Iqtisodiy o'zgarishlar: Chor Rossiyasi tomonidan O'rta Osiyo xonliklariga katta iqtisodiy investitsiyalar, loyihalar va savdo aloqalari keltirildi. Rusya O'rta Osiyo xonliklariga sanoat, transport va kommunikatsiya sohasida yordam berdi. Bu iqtisodiy o'zgarishlar O'rta Osiyo mamlakatlari uchun yangi rivojlanish imkoniyatlarini ochdi, lekin buni o'zgartirish va rivojlantirish jarayonlarida kamchiliklarni ham tug'diradi.
Etnik o'zgarishlar: Chor Rossiyasi O'rta Osiyo xonliklariga o'zlarining etnik guruhlarini olib keltirish orqali etnik o'zgarishlar sodir etdi. Ruslar va boshqa etnik guruhlar O'rta Osiyo hududlariga ko'chib keldi va o'rtasida etnik tuzumlar, odatlar va madaniyatlar o'zgarib, O'rta Osiyo xalqlari orasidagi etnik aloqalar va hamkorliklar o'stirildi.
Hududiy o'zgarishlar: Chor Rossiyasi O'rta Osiyo xonliklarining chegaralarini o'zgartirib, ularga yangi siyosiy-hududiy bo'linishlar kiritdi. Boshqa mamlakatlar bilan chegaralarni ta'sdiqlash va chegaralar orasidagi qismatlanishlar, aniq hududlar va xududiy aloqalar o'zgarib, O'rta Osiyo mamlakatlarining hududiy-hududiy aloqalarini o'zgartirdi.
Shunga ko'ra, Chor Rossiyasi tomonidan O'rta Osiyo xonliklarining bosib olinishi va ularning tarixiy geografiyasiga ta'siri o'z ichiga politik, iqtisodiy, etnik va hududiy o'zgarishlarini o'z ichiga olgan. Bu o'zgarishlar O'rta Osiyo xonliklarining siyosiy tashkilotlari, iqtisodiy rivojlanishi, etnik tuzumlarining o'zgarishi va chegaralarining o'zgarishi bilan bog'liq tartibotlarda, madaniyatda va tarixiy geografiyada katta o'zgarishlarni keltirdi.
Politik taraflarda, Chor Rossiyasi O'rta Osiyo xonliklarining bosib olinishi O'rta Osiyo mamlakatlarida yangi siyosiy tashkilotlarning shakllanishiga olib kelgan. Rusya tomonidan qo'llab-quvvatlanadigan siyosiy tashkilotlar, davlat va huquqiy normativlar o'zgarib, O'rta Osiyo xonliklarida yangi siyosiy tartibotlar o'rnatildi. Bu o'zgarishlar O'rta Osiyo mamlakatlarining siyosiy hayoti, boshqaruv tizimlari va huquqiy muhitini o'zgartirib, rus modeliga ko'ra o'zgarishlar kirib kelgan.Iqtisodiy taraflarda, Chor Rossiyasi²⁴ O'rta Osiyo xonliklariga iqtisodiy yordam berdi va ularga yangi iqtisodiy imkoniyatlar yaratildi. Rus kapitali, sanoat texnologiyalari, transport va kommunikatsiya sohalarida ko'p tomondan iqtisodiy hamkorliklar o'rnatildi. Bu hamkorliklar O'rta Osiyo mamlakatlarining iqtisodiy rivojlanishini oshirdi, yangi sanoat sohalari yaratildi va eksport-import munosabatlari o'stirildi. Bu esa O'rta Osiyo mamlakatlari uchun o'zgarishlar va imkoniyatlar bilan birga iqtisodiy himoyadan qavmiga bog'liq masalalar tug'dirishi mumkin.
Etnik taraflarda, Chor Rossiyasi O'rta Osiyo xonliklarida etnik tuzumlar va xalqlar o'rtasida o'zgarishlar ro'y berdi. Ruslar va boshqa etnik guruhlar O'rta Osiyo hududlariga ko'chib kelib, o'zlarining odatlarini, madaniyatlarini va tili bilan o'zgarishlar kirdi. Bu esa O'rta Osiyo xalqlari orasidagi etnik aloqalarni, o'zaro munosabatlarni va hamkorliklarni o'stirib, tarixiy geografiyada etnik tuzumlar o'zgarib ketdi.Hududiy taraflarda, Chor Rossiyasi O'rta Osiyo xonliklarining chegaralarini o'zgartirdi.
Hududiy taraflarda, Chor Rossiyasi O'rta Osiyo xonliklarining chegaralarini o'zgartirdi. Bu o'zgarishlar O'rta Osiyo ²⁵mamlakatlari orasidagi chegaralarni va qismatlanishlarni o'zgartirib, yangi siyosiy-hududiy bo'linishlar yaratdi. Bu o'zgarishlar O'rta Osiyo mamlakatlarining chegaralarini aniqlash, chegaralarni ta'sdiqlash va chegaralar orasidagi aloqalarni o'zgarishiga olib kelgan. Bu esa O'rta Osiyo xonliklarining hududiy-hududiy aloqalarini va tartibotlarini o'zgartirib, tarixiy geografiyada chegaralar va xududiy aloqalar o'zgarib ketdi.
Shu bilan birga, Chor Rossiyasi tomonidan O'rta Osiyo xonliklarining bosib olinishi va ularning tarixiy geografiyasiga ta'siri ko'p tomondan his qilinadi. Bu ta'sir politik, iqtisodiy, etnik va hududiy o'zgarishlarni o'z ichiga olgan. O'rta Osiyo xalqlari va mamlakatlari bu o'zgarishlar orqali yangi imkoniyatlarga ega bo'ldi, lekin ularga o'zgarishlar bilan bog'liq kamchiliklar va muammolar ham kelib chiqdi. Bu o'zgarishlar O'rta Osiyo tarixida chorakor olaylarni yaratdi va shu kunga qadar o'zgarishlarni joriy etmoqda.
Chor Rossiyasi tomonidan O'rta Osiyo xonliklarining bosib olinishi va ularning tarixiy geografiyasiga ta'sir davom etganlar:
Siyosiy tashkilotlar va boshqaruv: Chor Rossiyasi O'rta Osiyo xonliklariga qarshiyo ko'rsatgan siyosiy tashkilotlar va boshqaruv tizimlari o'zgarib kelgan. Bu tashkilotlar mamlakatlararo hamkorliklar, ittifoqlar va boshqa siyosiy tuzumlar orqali O'rta Osiyo mamlakatlari o'rtasidagi munosabatlarni tartibga solishga intilishdi.
E'tiqodiy va madaniy aloqalar: Chor Rossiyasi O'rta Osiyo xonliklarini o'zining e'tiqodiy va madaniy normativlari asosida o'zgartirib, O'rta Osiyo mamlakatlari orasidagi din, madaniyat, odatlar va adabiyot almashinuvini kuchaytirdi. Bu ta'sir madrasalar, diniy markazlar va asosiy e'tiqodiy muassasalar yaratilishi orqali ko'rinadi.
Iqtisodiy hamkorliklar: Chor Rossiyasi O'rta Osiyo xonliklariga iqtisodiy yordam berib, ularga investitsiyalar, loyihalar, sanoat sohasidagi ko'p tomondan hamkorliklar keltirib, eksport-import munosabatlarini o'stirib bordi. Bu o'zgarishlar O'rta Osiyo mamlakatlarining iqtisodiy rivojlanishiga yordam berdi, yangi sanoat sohalari va infrastruktura yaratildi.
Etnik va demografik o'zgarishlar: Chor Rossiyasi tomonidan O'rta Osiyo xonliklariga kirgan etnik guruhlar va ruslar o'rtasidagi aloqalar o'zgarib, etnik tuzumlar va demografik ko'rinishlar o'zgarti. Bu o'zgarishlar tarixiy, etnik va demografik geografiyada hisoblanadi.
O'rta Osiyo hududlari va chegaralar:²⁶ Chor Rossiyasi O'rta Osiyo xonliklarining hududlarini o'zgartirib, yangi siyosiy-hududiy chegaralar yaratdi. Bu chegaralar va hududlar orqali O'rta Osiyo mamlakatlarining chegaralari, tartiboti va hududiy aloqalari o'zgarib ketdi.
Shu bilan birga, Chor Rossiyasi tomonidan O'rta Osiyo xonliklarining bosib olinishi va ularning tarixiy geografiyasiga ta'siri o'z ichiga siyosiy, iqtisodiy, e'tiqodiy, etnik va demografik o'zgarishlarni o'z ichiga olgan. Bu o'zgarishlar O'rta Osiyo mamlakatlarining siyosiy tashkilotlari, iqtisodiy rivojlanishi, madaniy hayoti, etnik tuzumlarining o'zgarishi va hududiy tartibotlarda katta o'zgarishlarni keltirgan.Siyosiy tashkilotlar: Chor Rossiyasi O'rta Osiyo xonliklarini bosib olishi bilan birga yangi siyosiy tashkilotlar shakllanib, mamlakatlararo hamkorliklar kuchaydi. O'rta Osiyo mamlakatlari o'zlarining siyosiy boshqaruvini, qonun hujjatlarni va huquqiy muhitni o'zgartirishdi. Rusya bilan o'rtasidagi siyosiy aloqalar o'stirildi va boshqa mamlakatlarga qarshiyo chiqishlar yuzaga kelishdi.
Iqtisodiy rivojlanish:Chor Rossiyasi O'rta Osiyo xonliklariga iqtisodiy yordam berdi va ularga yangi iqtisodiy imkoniyatlar ochdi. Rusya investitsiyalar, texnologiyalar, sanoat va transport sohasida ko'p tomondan hamkorliklar keltirdi. Bu o'zgarishlar O'rta Osiyo mamlakatlarining iqtisodiy rivojlanishini oshirdi, yangi sanoat sohalari yaratildi va eksport-import munosabatlari o'stirildi.
Madaniy hayot: Chor Rossiyasi O'rta Osiyo xonliklariga o'z madaniy va adabiyot normativlarini o'rgatish orqali madaniy hayotni o'zgartirdi. Rus adabiyoti, san'ati va madaniyatining ta'siri bilan O'rta Osiyo mamlakatlarida yangi madaniy markazlar shakllandi. O'zaro madaniyat almashinuvlari o'stirildi va tarixiy, adabiy, san'at asarlarining tarqalishi ko'rinadi.²⁷
Etnik tuzumlar: Chor Rossiyasi O'rta Osiyo xonliklarida etnik tuzumlar va xalqlar o'rtasidagi aloqalar o'zgarti. Ruslar va boshqa etnik guruhlar O'rta Osiyo hududlariga ko'chib kelib, o'zlarining odatlarini, tilini va madaniyatini o'zgartirdi. Bu o'zgarishlar etnik tuzumlar orasidagi aloqalar va hamkorliklarni o'stirib, tarixiy geografiyada etnik tuzumlar o'zgarib ketdi.
Hududiy tartibot: Chor Rossiyasi O'rta Osiyo xonliklarining chegaralarini o'zgartirib, yangi siyosiy-hududiy bo'linishlar yaratdi. Bu o'zgarishlar O'rta Osiyo mamlakatlarining hududlarini va chegaralarini o'zgartirib, tartibotlarini o'zgartirdi. Yangi hududlar va chegaralar orqali O'rta Osiyo mamlakatlari o'rtasidagi aloqalar va hamkorliklar o'zgarib ketdi.
O'rta Osiyo xonliklarining tarixiy geografiyasi: Chor Rossiyasi tomonidan O'rta Osiyo xonliklarining bosib olinishi tarixiy geografiyada katta o'zgarishlarni keltirdi. Bu o'zgarishlar tarixiy obidalar, qadimiy shaharlar, davlatlar va madaniyatlar orasidagi aloqalarni o'zgartirdi. O'rta Osiyo xonliklarining tarixiy geografiyasi, madaniy merosi va shaxsiyliklari o'zgarib ketdi.