Jahon soliq modellarining o’ziga xos xususiyatlari Amerika modelida

Germaniya  soliq  tizimining  O’zbekiston  soliq  tizimi  bilan 
solishtirma tahlili.  
Germaniya 
mamlakatini 
O’zbekiston 
soliq 
tizimi 
bilan 
solishtiradigan bo’lsak bir qancha o’xshashlik va farqli tomonlari mavjud. 
Ularni quyida ko’rib chiqishimiz mumkin:  
O’zbekistonda  soliqlar  respublika  va  mahalliy  soliqlarga  bo’linsa, 
Germaniyada  federal  yerlar  (hudud)  va  mahalliy  soliqlarga  bo’linadi. 
Germaniyada  qo’shma  soliqlar,  ya’ni  bir  vaqtning  o’zida  bir  necha 
budjetga tushadigan soliqlar mavjud. O’zbekistonda esa yo’q, xar bir soliq 
turi to’lig’icha bitta budjetga tushadi.  
Germaniya  soliq  tizimi  O’zbekiston  soliq  tizimiga  nisbatan  ancha 
rivojlangandir  va  soliq  turlari  ham  O’zbekistondagidan  bir  muncha  ko’p. 
Germaniyada  O’zbekistonda  bo’lmagan,  o’ziga  xos  hususiyatga  ega 

254 
 

bo’lgan  soliqlar:  cherkov  solig’i,  it  solig’i  va  boshqalar  mavjuddir.  Shu 
bilan birga O’zbekistonda mavjud mol-mulk solig’i Germaniyada yo’q.  
Germaniya  soliq  tizimi  O’zbekiston  soliq  tizimiga  nisbatan  ancha 
murakkab  tuzilishga  ega.  Buni  yer  solig’i,  jismoniy  shaxslar  daromadiga 
soliq misolida ko’rishimiz mumkin.  
Germaniyada  korporatsiyalar  daromadiga  soliq  solishda  soliqqa 
tortilmaydigan  minimumlar  bor.  Korporatsiyalarni  daromadini  soliqqa 
tortishda 
daromadlar 
ikkiga 
bo’linadi; 
taqsimlanadigan 
va 
taqsimlanmaydigan.  
O’zbekistonda  bu  soliq  yuridik  shaxslar  daromadiga  soliq  deb 
yuritiladi.  Yuridik  shaxslarni  faoliyatidan  kelib  chiqib  kichik  korxonalar, 
savdo va umumiy ovqatlanish korxonalari  yagona soliq va qolgan yuridik 
shaxslar umumiy tartibda soliq to’laydilar.  
Germaniyada mol-mulk solig’i o’rniga jismoniy shaxslarga meros va 
sovg’aga soliq joriy qilingan. U qarindoshlik darajasiga qarab 3%dan 70% 
stavkagacha  qo’llaniladi.  O’zbekistonda  meros  va  sovg’aga  soliq  bir 
martalik yig’im sifatida joriy qilingan.  
Germaniyada  yer  solig’i  ulardan  foydalanish  turi  hamda  u  yerda 
yashovchi  oilalar  soniga  qarab  qo’llaniladi.  O’zbekistonda  esa  yer  solig’i 
yuridik  shaxslarga  alohida  va  jismoniy  shaxslarga  alohida  qo’llaniladi. 
Soliq  stavkasini  O’zbekiston  Respublikasi  Prezidenti  tomonidan  har  yili 
qayta  belgilaydi.  Germaniyada  QQS  solig’ini  pasaytirilgan  stavkasi 
mavjud. O’zbekistonda esa QQS Yagona stavkada qo’llaniladi.  
Germaniya  soliq  tizimi  bilan  O’zbekiston  soliq  tizimi  o’rtasidagi 
o’xshashlikka  to’xtaladigan  bo’lsak,  har  ikki  davlatda  ham  bir  qancha 
mohiyati  jihatidan  bir  xil  soliqlar  mavjud.  Masalan:  QQS,  jismoniy 
shaxslar daromad solig’i, aksiz solig’i.
42