«jahon iqtisodiyoti va xalqaro iqtisodiy munosabatlar»

§ 10.5. Amerika qit’asida integratsiya jarayonlari rivojlanishining xususiyatlari 
Jahon xo’jaligida integratsiyaon markazlardan biri SHimoliy Amerika hududi hisoblanadi. 
SHimoliy Amerika Erkin savdo assotsiatsiyasi — NAFTA tashkil etilishi va uning faoliyat ko’rsatishi 
rivojlanayotgan integratsiya jarayonlaridan biridir. 
SHartnomaning asosiy qoidalari quyidagilarni o’z ichiga oladi: 
-
AQSH, Kanada, Meksika o’zaro savdo qiladigan tovarlarga bojxona poshlinalarini bekor qilish; 
-
SHimoliy Amerika bozorini o’z tovarlarini Meksika orqali AQSHga qayta eksport qilish yo’li bilan 
Amerika 
poshlinalaridan 
xalos 
bo’lishga 
urinuvchi 
Osiyo-Evropa 
kompaniyalarining 
ekspansiyasidan himoya qilish; 
-
Meksikada bank va sug’urta ishida Amerika va Kanada kompaniyalarining raqobatiga va kapital 
qo’yishiga taqiqni qilish; 
-
atrof-muhitni qo’riqlash bilan bog’liq muammolarni xal qilish uchun uch tomonlama guruxlar 
tashkil etish. 
3
Шемятенков В. Европейская интеграция М.: Международные отношения.2003. 245 стр. 
 

---

27 
§ 10.6. Osiyo-Tinch okeani mintaqasida integratsion jarayonlarning xususiyatlari 
Osiyo-Tinch okeani mintaqasi integratsion jarayonlarining uchinchi eng yirik markazi hisoblanadi. 
Deyarli 30 yil mobaynida Janubi-SHarkiy Osiyo mamlakatlari uyushmasi (ASEAN) muvaffaqiyatli 
faoliyat ko’rsatmokda. Unga Osiyodagi to’rtta "ajdaxodan biri — Singapur, shuningdek, "yangi to’lqin" 
— yangi industrial mamlakatlar — Malayziya, Indoneziya, Tailand, Bruney va Filippin kiradi. Ushbu 
guruh doirasida o’zaro hamkorlikning muvaffaqiyati ASEAN katnashchilari bo’lgan ko’pchilik 
mamlakatlarning shiddatli iqtisodiy o’sishi, ular rivojlanishini taqqoslash mumkinligi, yaxshi yo’lga 
qo’yilgan va uzoq, tarixiy an’analarga ega bo’lgan o’zaro savdo aloqalarining mavjudligi, shuningdek, 
hamkorlik shakllarining tartibga solinishi bilan mustahkam bog’liqdir. ASEAN rejalarida 2000 yilgacha 
qatnashchi mamlakatlar bojxona poshlinalarini 38 ming turdagi tovarlar bo’yicha o’rtacha 5 foizga 
pasaytirish rejasi mavjud edi. 1995 yil oxirida 2000 yilda, voqealar ko’ngildagidek rivojlangan takdirda 
2002 yilda erkin savdo znasi barpo etish to’g’risida qaror qabul qilingan edi.