«jahon iqtisodiyoti va xalqaro iqtisodiy munosabatlar»

«Ko’ngilli» eksport cheklashlari 
Mutaxassislarning fikricha, eksport kvotalarining muhim turlaridan biri ko’ngilli eksport 
cheklashlari (KECH) hisoblanadi. KECH holatida eksportyor-davlat «ko’ngilli» ravishda boshqa 
mamlakatga olib chiqadigan mahsuloti hajmini chegaralaydi va hamkor taziyqi ostida minimal import 
narxlarini o’rnatadi.
 
Yashirin protektsionizm ko’rinishlari 
Alohida mamlakat import yoki eksportni bir tomonlama chegaralashida foydalanadigan yashirin 
protektsionizm usullarining yuzdan oshiq turi mavjud. Bu usullarni to’rtta katta guruhga ajratish mumkin: 

Texnik to’siqlar; 

Ichki soliqlar va yig’imlar; 

---

14 

Davlat xaridlari doirasidagi siyosat; 

Mahalliy komponentlarning tovar tarkibida bo’lishligiga talablar. 
Savdo siyosatining moliyaviy usullari: Subsidiyalar 
Litsenziyalashga qo’shimcha ravishda, davlat milliy tovar ishlab chiqaruvchilarni bevosita va 
bilvosita subsidiyalar tizimi, ya’ni mamlakat byudjetidan ayrim korxonalarga va mahalliy hokimiyat 
organlariga dotatsiyalar berish orqali rag’batlantirishi mumkin. Bundan maqsad arzon import tovarlari 
raqobatidan himoya qilish, eng asosiysi - milliy sanoat va qishloq xo’jaligi mahsulotlarini xorijga eksport 
qilishni rag’batlantirishdan iborat. Bu vaziyatda bevosita subsidiyalar pul ko’rinishidagi mablag’ni, 
bilvosita subsidiyalar esa imtiyozli shartlarda kreditlash, soliqqa tortish, xavf-xatarni sug’urtalash 
bo’yicha davlat tomonidan kafolatlash, davlat xazinasi hisobidan eksport qilinadigan tovarlarni tashqi 
bozorlarda reklama qilish kabilarni nazarda tutadi.
Eksport subsidiyalari miqdori rivojlangan mamlakatlarning qayta ishlash sanoati eksporti 
qiymatining 1 foizidan oshmaydi, biroq ayrim tovar guruhlari uchun, ayniqsa, rivojlanayotgan va o’tish 
davri iqtisodiyotli mamlakatlarda bu me’yor juda katta miqdorga yetishi mumkin.