Jahon iqtisodiy tarixini o‘rganish yo‘nalishlari

Karl Byuxer (1847-1930 yy.) Nemis tarixchisi o‘zining asosiy asari «Xalq xo‘jaligining paydo bo‘lishi»da (1893 y.) iqtisodiy jarayonlarni uch bosqichga bo‘lib, xo‘jalik rivojlanishining xususiy rejasini olg‘a surgan: birinchi bosqich – «uy xo‘jaligi» (hamma ne'matlar qaerda ishlab chiqarilgan bo‘lsa o‘sha yerda iste'mol qilinadi); ikkinchi bosqich -«shahar xo‘jaligi» (bevosita almashinuv bo‘lib, shaxsiy ishlab chiqarish, qo‘shimcha iste'molchi - buyurtmachi uchun ishlab chiqariladi); uchinchi bosqich -«xalq xo‘jaligi» (milliy davlatlarning paydo bo‘lishi natijasidir).
Maks Veber (1864-1920 yy.) Nemis tarixchisi va sosiologi Maks Veberning «Xo‘jalik tarixi (umumiy ijtimoiy - iqtisodiy tarixi ocherki)», «Protestantlik etikasi va kapitalizm ruxi» (1904 y.) kabi asarlarida tarixiy-iqtisodiy muammolarni o‘rganishdan asta-sekin sosiologik muammolarni o‘rganishga o‘tilgan. M.Veber qadimgi dunyoning agrar tarixi bilan shug‘ullangan, Germaniyada XIX asr oxirida dehqonlarning ahvolini o‘rgangan.
Verner Zombart (1863 – 1941 yy.) Nemis tarixchi-iqtisodchisi Verner Zombart «Zamonaviy kapitalizm» (1902 y.), «Burjua» (1913 y.), «Germaniyaning XIX asr va XX asr boshlarida xalq xo‘jaligi» (1923 y.) kabi asarlarida kapitalizmni paydo bo‘lishi muammosiga evolyusion yondashuv zarurligini uqtiradi va uni rivojlanishini uch bosqichda ko‘rib chiqish zarur deb biladi, bular: individual, o‘tishi va ijtimoiy. Mezon sifatida u jamiyatning almashinuv darajasini olgan, ya'ni - qadimdagi uy xo‘jaligining to‘liq avtarkiyasidan kapitalizmdagi mehnat taqsimotigacha.
Yozef Aloiz Shumpeter (1883-1950 yy.) Yozef Aloiz Shumpeter - kelib chiqishi avstriyalik bo‘lgan yirik amerikalik iqtisodchi va sosiolog. 1925-1932 yillarda Bonn universitetiniig professori. 1932 yildan umrini oxirigacha Garvard universitetining professori. Shumpeter Garvard biznes maktabining asoschilaridan biri bo‘lib, u yerda 30-yillarda tadbirkorlik tarixini o‘rganish dasturi qabul qilingan edi.

Hozirga zamon qabul qilingan davrlashtirish

qadimgi tarix (eramizdan avvalgi 100 minginchi yildan - V asrgacha),
o‘rta asrlar (V - XV asrlar),
yangi davr (XVI - XX asrgacha),
eng yangi davr (1914 yildan - hozirgacha).
Ushbu davrlashtirishni “Iqtisodiy tarix” kursiga moslashtirish zarur. Ilm-fan taraqqiyoti, ta'lim, madaniyat zamonaviy jamiyatda yuqori ilmiy-texnika ishlab chiqarish darajasiga va butun iqtisodiyotga asoslanadi.