Jabborova maloxat shonazarovnaning

1.1.Mavzuning dolzarbligi. 
Vitaminlar (vita-hayot va aminum-aminlar) inson va hayvonlar yashashini 
ta’minlovchi aminlar bo’lib, organizmni o’sib rivojlanishi uchun g’oyat zarur 
bo’lgan moddalar. Ularni ko’pchiligi qon va to’qimalar maxsus oqsillari bilan 
birikib, fermentlar hosil qiladi.
 
Vitaminlar organizmga asosan ovqat bilan tushib kimyoviy jarayonlarda, 
moddalar almashinuvida qatnashadi va ularni yetishmovchiligida avitaminoz yoki 
gipovitaminozlar yuzaga keladi.
Bu kasalliklar qadim zamonlardan ma’lum. Birinchi marta bu kasallikni
kelib chiqishida qandaydir moddalar sababchi ekanligini 1880 yil rus olimi Lunin 
aniqlagan, keyinchalik 1912 yilda polyak olimi Funk bu moddalarga vitaminlar 
deb nom bergan.
Organizmda gipovitaminozning sabablari: iste’mol qilinayotgan ozuqalarda 
vitaminlarni yetishmovchiligi, oshqozon ichak kasalliklari tufayli qonga vitaminlar 
so’rilishining buzilishi, o’sayotgan yosh organizmning vitaminlarga ehtiyojini 
oshishi va x.k. 
Sokolov V.D. (2010) bo’yicha hozir vitamin va unga o’xshash 500 ga 
yaqin preparatlar sintez qilingan va kelib chiqishi bo’yicha 4 guruxi farqlanadi.

---

10 
1.
Ozuqa vitaminlari – bular ozuqalarda toza yoki birikkan holatda bo’ladi 
2.
Toza vitaminlar – o’simliklar tarkibidan ajratib olinadi. 
3.
Mikroorganizmlar tomonidan ishlab chiqariladigan vitaminlar. 
4.
Sintez yo’li bilan olinadigan vitaminlar. 
Veterinariya amaliyotida vitaminlar avitaminoz yoki gipovitaminozlarni
davolash bilan birga ularni boshqa vositalar bilan ko’pchilik yuqumli va yuqumsiz 
kasalliklarni davolashda ham qo’llaniladi.
Vitaminlarni 2 ta turi mavjud. 
1.
Suvda eruvchilar:
1.Tiamin bromid (Vit. B
1
)- Thiamini bromidum 
2. Riboflavin (Vit.B
2
)-Riboflavinum 
3.Nikotinat kislota (Vit. B
3
)-Acidum nicotinatum 
4.Xolin-xlorid (Vit.B
4
)-Chloini chloridum 
5.Pantenat (Vit.B
5
)-Acidum pantenatum 
6.Piridoksin (Vit B
6
)-Pyridoxinum 
7.Foliy kislota (Vit.B
9
)-Acidum folicum 
8.Sianokobolamin (Vit.B
12
)-Cyanocobolamin 
9.Kalsiy pangamat (Vit.B
15
)-Calcii pangomas 
10.Askorbin kislota (Vit.C)-Acidum askorbinum 
11. Rutin (Vit. R)-Rutinum 
2.
Yog’da eriydigan:
1.Retinol (Vit.A)-Retinolum 
2. Ergokalsiferol (Vit. D
2
)-Ergocalciferolum 
3.Xolikalsiferol (Vit.D
3
)-Cholecalciferolum 
4.Tokoferol (Vit.E)-Tocopherolum 
5.Vikasol (Vit.K)-Vicasolum 
6. Linetol (Vit.F)-Linetolum 
Hozir veterinariya amaliyotida chet mamlakatlarda ishlab chiqarilgan 
va tarkibi bo’yicha suvda eruvchi ham yog’da eruvchi vitaminlardan tashkil 

---

11 
topgan kompleks polivitaminlar keng qo’llanilmoqda. Jumladan O’zbekiston 
veterinariya amaliyotida bu polivitaminlardan quyidagilari keng qo’llanilmoqda.
1.Apvit 
2.Trivit. 
3.Tetramag. 
4.Multivit. 
5.Intravit. 
6.Vitaflash. 
7.Aminovital. 
8.Chiktonik. 
9.Premikslar. 
10.Maksvit
Men bitiruv malakaviy ishimni bajarishda hozir Respublikamizni 
veterinariya amaliyotida keyingi vaqtlarda keng qo’llanilayotgan polivitaminli 
preparatlarni tarkibi va qo’llanishini mukammal o’rganishga xarakat qildim. 
Bular quyidagilar: