J. X. Ataniyazov, E. D. Alimardonov xalqaro moliya munosabatlari

Tabiiy y o k i m uvozanatli stavka tu sh u nchasi shved iq tisod ch isi K nut
W ick sell tom on id an k iritilgan b o lib , talab va t a k lif asosida sh a k lh n g a n pul
b ah osin i ifod alash ucbun q o lla n ila d i.
45

---

nom lanuvchi ban k qonuni qabul qilindi. Bu qonunga muvofiq, 
tijorat banklari faoliyati qim m atli qog‘ozlar sanoatidan ajratildi. 
Investitsiya b an k larining tijorat b an k faoliyati bilan shug‘ullanishi 
qonuniy jih atd a n taqiqlab q o ‘yildi. Shuningdek, tijorat b an k lari­
ning anderrayting faoliyati h am da korporativ qim m atli qog‘ozlar 
bilan shug'ullanishiga chek qo‘yildi. 1929—1933-yillar m obayni- 
da qariyb 200 ta tijorat banki investitsion-bank faoliyatidan voz 
kechdi3.
1999-yilga kelib moliyaviy m odernizatsiyalash bo‘yicha G rem - 
m a-Lich-Blayli qonuni qabul qilingach, tijorat banklariga sug‘u rta 
faoliyati va qim m atli qog‘ozlar bilan shug‘ullanadigan sho‘ba kor- 
xonalarini ochishga ruxsat berildi. U shbu qonun 2000-yilning 
m art oyidan kuchga kirgan b o ‘lib, shu paytdan boshlab AQSH 
tijorat b anklari yuridik m aqom i «investitsion-bank xolding kom - 
paniyasi» (investment bank xolding Company) b o ‘lgani holda 
«universal tijorat m ajm ualari»4ga aylana boshladilar. 2000-yilning 
m ay oyiga kelib A QSH da 270 ta m illiy ban k lar va 17 ta xori- 
jiy ban k investitsion-bank xolding kom paniyasi sifatida qaytadan 
tashkil etildi va ushbu jarayon 2008-yildagi global moliyaviy in- 
qirozga debocha yasadi.
2008-yildagi global moliyaviy in q irozning m uhim xususiyat- 
larid an biri shundaki, u innovatsion xarakterga ega. Ya’ni u n ing 
kelib chiqishida m urakkab tu zilm ali innovatsion moliyaviy m ah- 
sulotlarning rivojlanishi va u la rn i tartib g a solishning sam arali 
tizim i shakllanm aganligi m u h im rol o ‘ynagan.
A yniqsa, ban k sektorida sekyuritizatsiyalash (bank aktivlari 
ta ’m inoti asosida qarzga qim m atli qog‘ozlarni chiqarish) jarayon- 
larin in g ko‘lam i yanada kengayib ketdi. Ayni paytda, bu am ali- 
yot tijorat banklariga arzon resurslarni jalb qilish, kredit riskini