J kamolov, II. Ismoilov


-bob. E L E K T R   V A   M A G N I T   M A Y D O N D A



Download 7,98 Mb.
Pdf ko'rish
bet159/237
Sana05.09.2021
Hajmi7,98 Mb.
#165801
1   ...   155   156   157   158   159   160   161   162   ...   237
Bog'liq
Elektr va magnetizm

6-bob.
E L E K T R   V A   M A G N I T   M A Y D O N D A  
Z A R Y A D L I   Z A R R A L A R  
H A R A K A T I
67-  §.  Lorens  kuchi
Tok  o ‘tayotgan  o ‘tkazgich,  toksiz  o ‘tkazgichdan,  unda  zaryad 
tashuvchilarning  tartibli  harakati  sodir b o lish i  bilan  farq  qiladi.  Bunda 
magnit maydondagi tokli o'tkazgichga ta ’sir etuvchi kuch harakatlanuvchi 
alohida zaryad (elektron) larga ta ’sir etuvchi kuchlardan iborat, binobarin, 
ta ’sir  zaryadlardan  ular  oqayotgan  o ‘tkazgichga  berilishi  kerak,  degan 
xulosa  kelib  chiqadi.  Harakatlanayotgan  zaryadlarga  magnit  maydon 
tom onidan berilgan impuls to ‘qnashish paytida metallning kristall panjarasi 
ionlariga  yoki  elektrolit  molekulalariga  uzatiladi.  Bu  xulosa  bir  qator 
tajribalar asosida tasdiqlanadi. Xususan, erkin harakatlanuvchi zaryadlan- 
gan zarralar dastasi  magnit  maydon ta ’sirida  og£adi.
Endi  harakatlanayotgan  zaryadga  magnit  maydon  tom onidan  ta ’sir 
qiluvchi  kuchning  ifodasini  topaylik.  Buning  uchun  Amper  qonunidan 
foydalanamiz.  Tok kuchi  son jihatidan  o ‘tkazgich  kesimidan vaqt  birligi 
ichida o ‘tgan zaryad miqdoriga teng. Agar ayrim zaryadlarning kattaligi 
q, 
o ‘tkazgichning birlik hajmida harakatlanuvchi zaryadlar soni  n, ularning 
tartibli harakat tezligi  и  va olkazgichning kocndalang kesimi  S bo £lsa,  u 
holda tok kuchi 
I
 = 
qnvS
  ga teng ekanligini ko'rib  o ‘tgan  edik.
Tok kuchining bu qiymatini (3.50) formulaga qo'vib, quyidagi  ifodani 
hosil  qilamiz:
FA  =  qnv  S A1B sm a
bunda  A/ —o £tkazgichning magnit  maydondagi qismining uzunligi, 
a   — 
bilan  induksiya  vektori  orasidagi  burchak  (149-  rasm).  O 'tkazgichning 
uzunligidagi harakatlanayotgan barcha zaryadlar so n i;  esa shu zaryadlarga 
ta ’sir  etuvchi  Amper  kuchidir.  Bundan  ko£rinadiki,  harakatlanayotgan 
har bir  zaryadga  magnit  maydoni  tom onidan
178


F
  = 
- л - -   q v  В
 since 
(6
  1)
N
kuch ta ’sir etadi.  Bu  kuch 
Lorens kuchi
 deb ataladi.  Lorens kuchi magnit 
maydon  induksiyasi  bilan tezlik vektorlariga perpendikular b o £lib  (150- 
rasm),  uning  yo‘nalishi  ham 
chap  qo‘l qoidasiga
  asosan  aniqlanadi.
Rasmda maydon induksiya vektori o £quvchilarga qarab yo‘nalgan.
Agar chap qo limiz kaftini unga zaryad tezligi v   ga perpendikular bo ‘Igan 
magnit maydon  induksiyasining  g   vertikal tashkil etuvchisining chiziqiari 
kiradigan  qilib  tutib,  yoyilgan  to Yt barmoqni musbat zaryad yo ‘nalishida 
(yoki manfiy zaryad yo ‘nalishiga  teskari yo ‘nalishda)  ochilsa,  и holda  90° 
ga  kerilgan  bosh  barmog‘imizning
  yo£nalishi  zaryadga  ta ’sir  etuvchi 
Fn 
Lorens kuchining yo£nalishini ko£rsatadi (149-rasmga qarang).
•  
•  

В
•  
•  

a

Download 7,98 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   155   156   157   158   159   160   161   162   ...   237




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish