J kamolov, II. Ismoilov


(3.3)  тенгламани  интеграллаб*  яуйидагини  оламиз



Download 7,98 Mb.
Pdf ko'rish
bet57/251
Sana15.01.2022
Hajmi7,98 Mb.
#366401
1   ...   53   54   55   56   57   58   59   60   ...   251
Bog'liq
Elektr va magnetizm kulon qonuni

(3.3)  тенгламани  интеграллаб*  яуйидагини  оламиз:

1
  о

mi
(3.4)
г 

m l 
г
 

ml
 
а  -   \ас/
  =  —   ди  =  — и 

еД  J 
еД
о
Bundan
а
 
и /
т
 
( 3 -5)
т 
ек
(3.5)  tenglamaga  asosan  zaryad 
(q)
  ning  o ‘z  massasiga  nisbati  topil-
c  
С
1 1 
1 1
 
gan.  M asalan,  mic  uchun 
1,60-10  —
,  aluminiy uchun  1,54* 
10 
y ~  ,
'4?
n  C
kumush  uchun  1,49-10 
^
 
ekanligi  topilgan.
Eng aniq keyingi  elektr va magnit maydonlarida elektronning o g lsh i

и  С
asosidagi tairibalardan elektronning solishtirma zaiyadi  — -  1.77 •  10  1 —

*g
31-  §.  Metallar  elektr  o ‘tkazuvchanligimng  klassik
 
elektron  nazariyasi
H ar  qanday  metallning  kristall  panjara  tugunlarini  tashkil  etgan 
atomlar,  ionlar oraligida erkin harakatda b o‘lgan elektronlar, gazlarning 
molekular-kinetik nazariyasida aytilgandek, to ‘qnashishlar natijasida xaotik 
(tartibsiz)  harakatda  b o ia d i.  Bu  elektronlar  har  bir  m om entda  turli 
voiialishda tugunlarga to ‘qnashib bir tom onga yolialgan  elektron guruhi 
b o lm ag an i  uchun  o ‘tkazgichdan  elektr tok  o £tishi  ro ‘y bermaydi,  ya’ni 
tok bolm aydi.  Agar shu olkazgichlarning ikki uchini potensiallari 
cp]
  va 
(p2
  b o ig a n  tok manbai qutblariga^ulasak.  metall ichida hosil b o ig an  elektr 
maydon  ham m a elektronlarga 
f   -   eE
  kuch  bilan  bir yo‘nalishda ta ’sir 
etib,  musbat qutb tom on tezlanuvchan harakatga keltiradi, olkazgichning 
ko‘ndalang  kesim  yuzi  orqali  vaqt  birligi  ichida  o ‘tgan  zaryad  miqdori
г 
ч

-  

  tok kuchi olish ig a olib keladi.
Drude —  Lorenslaming klassik nazariyalari bo‘yicha tartibsiz  и  tezlik 
bilan harakatda b o ig a n  elektronlar har bir atomli gaz molekulalari  kabi
m v 2
issiqlik harakat  energiyasi-------ga  ega b o iib , kinetik nazariyaga asosan:
8  4


J
Bu tenglam alarda  w = 9,1-10 
kg,  T
 =  273 

к
  = 1,38-10"23  —
К
qiymatlardan foydalanib, zaryadning issiqlik harakatdagi tezligini hisoblay 
olamiz:
V  w  
^
Elektronning o ‘rtacha erkin yugurish yo‘li uzunligi  (A)  b o‘lsa,  erkin
/  V
 
(Л,
yugurish o ‘rtacha vaqti 
у / =
---- b o ‘ladi.
D
Ammo  elektron  uchun  (A)  ning  qiymati  n om a’lum,  uni  panjara 
doimiysi 
d
 dan bir necha  10  m arta  katta deb  olish  mumkin.
Elektronning panjara ionlari bilan ikki ketm a-ket to ‘qnashishi uchun 
o‘tgan vaqtjchidagi tezlik o'zgarishi Nyuton qonuniga ko‘ra 
F
  (r) = 
m
 Al> 
va 
F  э  -   eE
  b olgani uchun:

m
Elektron dreyfming tezligi zanjir ulanish  m om entda nol, to ‘qnashish 
m om entda maksimal b o iib ,  u
u „ = — {*)E '
 
(3.6)
m
ga teng. Tezliklarining o ‘rta qiymatini aniqlasak,
u)=3 + - * = — (T 
) E
 


2 m X/
b o iad i.  Hisoblashlarga asosan,  u quyidagiga teng:
m
=
  0,001  — . 
с
Agar tok zichligi  formulasi 
j  =  n0e ( y )
  ga 
(y)
  ning ifodasini qo‘ysak, 
Om   qonuni  kelib  chiqadi:


Щв2(т)
j  ~  ~ z ~  
E
 
yoki 
j  = a E .
 
(3.7)
2m
Bu ifodadan ko‘rinadiki, tok zichligi elektr maydon  kuchlanganligiga 
to £g‘ri proporsional.  Bu 
Om qonunining differensial ifodasidir.
Bundagi  klassik elektron  nazariya asosida  chiqqan  solishtirma elektr 
o ‘tkazuvchanlik
пУ ( т)
2m 
2 m( v)
 
(3' 8)
metallarning  hajm  birligidagi  erkin  elektronlar  soniga  va  o ‘rtacha  erkin 
yugurish yo‘l  uzunligiga to ‘g ‘ri proporsional. Amalda ko‘pincha solishtirma
1
elektr o £tkazuvchanlik  cr  o £rnida uning teskari  qiymati  —  ni solishtirma
сJ
qarshilik  p   yoziladi.  (3.8)  form uladan  k o‘rinadiki,  agar  elektron 
panjaradagi  ionlar bilan to ‘qnashmasa,  erkin  yugurish  yo£li  cheksizlikka 
intiladi,  demak.  solishtirma  elektr  o'tkazuvchanlik  ham  cheksizlikka
n
intilgan  bo £lar  edi. 
n0
  ning  Avogadro  soni 
N
  , ga  nisbati  у  
metall
n0  __  d
zichligi 
d
 ning atom  massasi  soni 
A
 ga  nisbatiga teng: 
T 7 ~   -   “7  
natijada

Download 7,98 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   53   54   55   56   57   58   59   60   ...   251




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish