J jaloloy, A. Fattaxov, I. Axmedov, I. Xotamov, G. Xodjamuratoya, A. Azlarova, A. Shadmankulov, D. Jaloloya, D. Qosimov


Tijorat va notijorat maxsloti narxining tarkibi



Download 9,18 Mb.
Pdf ko'rish
bet107/234
Sana12.02.2022
Hajmi9,18 Mb.
#444852
1   ...   103   104   105   106   107   108   109   110   ...   234
Bog'liq
Biznes marketingi

Tijorat va notijorat maxsloti narxining tarkibi
Notijorat m ahsuloti
Tijorat mahsuloti
Iste’molchi
Subyekt
Jamiyat
Iste’molchi
Subyekt
Jamiyat
uchun
uchun
uchun
uchun
uchun
uchun
Iste’molchi
Notijorat
Insonlarga
Iste’molchi
Sotuv
iste’m ol-
mikromu-
maqsadi va
is te’m ol-
mikromu-
hajmi va
chilik hu-
hitini o ‘z-
k o ‘rsatkich-
chilik hu-
hitini o ‘z-
tijorat
quqlari va
gartirish,
lariga
quqlari va
gartirish,
m aqsadi-
majbu-
ce
s
talabini
erishish
majburiyat- talabini
ga eri­
riyatlarini
* 5 *
qondirish
larini rea-
qondirish
shish
reali-
uchun za-
lizatsiya-
uchun za-
zatsiya-
rur iste’-
lash
rur iste’-
lash im ­
m ollik x u ­
im konini
mollik x u ­
konini
susiyatlari
berish
susiyatlari
berish
to'lovning
Mahsulotni
Subyekt
Mahsulot-
M a h su ­
Iqtisodiy
notijorat
yaratishga
rivojlani-
larga m o-
lotni
im tiyoz-
1—
-2
vositasi
xarajatlar
shining
liyaviy va
yaratish­
lardagi
l e
shaklidagi
asosi si-
boshqa x a­
g a xara­
y o ‘qotish
*5*
сЗ
xarajatlar
fatida ular-
rajatlar
jatlar
v a davlat
X
(vaqt mu-
ni m oliya-
boshqa-
habbat va
lashtirish
ruvidagi
h.k.)
xarajatlar
X
u .
qondirilgan
Erishilgan
Jamiyat-
qondirilgan E rishil­
Soliq
ce
ehtiyoj is-
notijorat
ning
ehtiyoj
gan tijo­
daromadi,
г
t e ’molchi-
maqsadi
ijtim oiy
iste’mol-
rat m aq ­
iqtisodiy
ce
ning ijti-
iste’mol-
foydasi -
chining
sadi -
samara
ce
S
m oiy foy-
chining
fuqarolar
ijtimoiy
iq tisodiy
ce
05
dasi.
mah-
huquq
foydasi
fo y d a
ce
sulotiga
erkinlik va
javob reak-
majburiyat-
siyasi
Iarini reali-
zatsiya
qilish
am mo bunda ulaming alohida ko‘rinishlarining o ‘ziga xos xususiyatlari 
ham hisobga olinadi. M asalan, t o ‘liq hajmda faoliyatni strategik 
re ja la sh tirish h u k u m a t b o s h q a r u v o rg a n la ri, d a v la t n o ti jo r a t 
tashkilotlari va korxonalari armiya, politsiya kabi davlat notijorat


subyektlarida amalga oshirilishi mumkin. Asosiy xususiyati sifatida bu 
yerda ular faoliyatini davlat budjetidan moliyalashtirish hamda bu 
subyektlar faoliyatini xususiy y o ‘nalishlari b o ‘yicha resurslarni 
taqsimlashni aytib o'tish mumkin.
8.3. Notijorat marketing faoliyatini strategik
rejalashtirish va boshqarish
N o d a v la t n o tijo ra t su b y ek tlari u ch u n fa o liy a tin i strategik 
rejalashtirishi metodologik jihatdan davlat notijorat subyektlari kabi 
to'liq hajmda amalga oshiriladi. Farqi faqatgina ularning foydalanadigan 
resurslari manbayida hamda moliyalashtirish manbalarida bo‘ladi. Siyosiy 
p a r ti y a la r , n o tijo r a t a s s o ts ia ts iy a la ri, x ay riy a f o n d la r i kabi 
subyektlarining moliyaviy resurs manbalari jism oniy shaxslarning 
xayriyalari, tijorat strukturalarining homiylik ajratmalari va boshqalar 
hisoblanadi.
Jismoniy shaxslar notijorat faoliyatini strategik rejalashtirish asosan 
o ‘zlari tom onidan amalga oshiriladi. Ayrim hollarda maxsus yollangan 
menejerlar, buxgalter va boshqa mutaxassislar tom onidan amalga 
oshiriladi. Bu notijorat subyektlarining resurslari, albatta, davlat va 
nodavlat subyektlariga nisbatan kamroq, faoliyat va yo‘nalishlari ham 
qisqaroq bo'ladi. Moliyalashtirish manbalari bo'lib shaxsiy vositalar, 
homiylik ajratmalari, grantlar, mukofotlar xizmat qiladi.
Notijorat subyekti umum iy faoliyatini boshqarish quyidagilardan 
kelib chiqishi kerak: raqobatchilardan past bo‘lmagan darajada notijorat 
m ahsulotlar bozori talabini qondirish; uzoq muddat davomida dosh 
beradigan raqobatchilikni ta ’minlash. Ichki potensialga ega bo‘lgan 
(hukum at boshqaruv organlari katta siyosiy partiyalar va harakatlar, 
diniy konfessiyalar va h.k.) notijorat subyektlar bu maqsadlar tarkibida 
maxsus tuzilgan marketing xizmati orqali erishadi. Aynan shu va boshqa 
marketing m a ’lumotlari asosida boshqaruv qarorlari qabul qilinishi 
mumkin. Bundan tashqari, marketing xizmatini yaratish, harakatlanish 
va ishlab chiqariladigan mahsulotlarning notijorat realizatsiyasi bilan 
shug‘ullanuvchi barcha b o ‘limlarni yo‘naltiruvchi o ‘ziga xos markazga 
aylanishi kerak. Aks holda, notijorat faoliyati bilan shug‘ullanuvchi 
jism oniy shaxslar faoliyati to ‘xtab qolishi mumkin. Resurslarning 
cheklanganligi sababli ular albatta marketing xizmati kompaniyalariga


murojaat qila olmaydilar. Ammo, m a’lum darajada ishonch bilan aytish 
m um kinki, amaliyotda u m u m an boshqa xil bo'lishi mumkin. U lar 
m arketing funksiyalarini o ‘zlarining im koniyatlari, rivojlanganlik 
darajalariga qarab amalga oshiradilar. Faoliyatda ular raqobatchilarga 
faqatgina marketing boshqaruviga asosiy e ’tiborni qaratgandagina teng 
kela oladilar. Buning uchun strategik marketing jihatidan fikrlash birinchi 
o ‘rinda turmog'i lozim.
N otijorat subyekti marketingi strategiyasi deganda, oldida turgan 
m arketing maqsadlariga erishishning asosiy y o ila r in i aniqlovchi 
mantiqiy tuzilma tushuniladi. Bu maqsadlar qoidaga ko‘ra aniq bir 
raqobat holatiga erishish, bozor ulushi, ko'zlangan foydani qo'lga 
kiritish ham da subyekt obrazi va uning iste’molchilar, raqobatchilar, 
jam oalar va boshqa aloqali auditoriyalar ko'rinishidagi mahsulotlari 
bilan bog‘liq. G ap notijorat subyekti marketingi korporativ strategiyasi 
haqida bormoqda. Uning ishlab chiqilishida detallar b o ‘yicha tahlil va 
marketing faoliyatining asosiy yo‘nalishlari b o ‘yicha strategiyalarni 
tanlash talab qilinadi. Bunday «lokal» strategiyalarga quyidagilarni 
kiritish mumkin:
— «bozor»da m a’lum holatni egallash strategiyasi;
— notijorat mahsulot hayotiylik davri bosqichidagi strategiyalar;
— notijorat xizmatlarni ko‘rsatish;
— notijorat «narxni shakllantirish» strategiyasi;
— pozitsiyalashtirish strategiyasi (notijorat subyektining o ‘zi singari 
uning mahsulotini ham);
— taqsimlash strategiyasi;
— notijorat marketing kommunikatsiyasi strategiyasi;
— yangi notijorat mahsulotlar strategiyasi;
— marketing budjetlarini aniqlash strategiyasi.
Barcha sanab o ‘tilgan strategiyalar klassik marketingdan yaxshi 
tanish va ulam ing barchasi notijorat marketingida ham o ‘ziga xos 
ko‘rinish va sifat bilan qo'llaniladi.
N otijorat marketingi taktikasi deganda shaxsiy xarakterga ega aniq 
m asalalarva ularni hal etishdagi natijalaryig‘indisi tushuniladi. Bunda 
lokal strategiyalarga mos keluvchi taktika bilan u m um iy marketing 
strategiyasiga javob beruvchi taktikaning farqini aniqlash kerak.
Tushunish maqsadida biror bir shartli partiya — shartli bir parlament 
respublikasining qonun chiqaruvchi va ijro etuvchi organlarini tanlash


davrida ishtirok etgan partiya misolida ko‘rish mumkin. Faraz qilaylik, 
Download 9,18 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   103   104   105   106   107   108   109   110   ...   234




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish