J jaloloy, A. Fattaxov, I. Axmedov, I. Xotamov, G. Xodjamuratoya, A. Azlarova, A. Shadmankulov, D. Jaloloya, D. Qosimov

1 A lim ov R., Jalolov J., Hotarnov 
A krom ov T. Marketingni boshqarish.
Darslik. —Т.: Adolat, 2000-y. 8, 9-b.
2
Генри А ссэль. Маркетинг. - М.: И Н Ф Р А , 2001. с.4.
3 I. Ivatov. O'zbekiston d ehqon bozorlarida marketing faoliyati rivojlanishining
istiqbollari. Avtoreferat. Toshkent, 2 0 0 4 -y ., 13 bet.

---

20,7 mln.ga yaqin jismoniy va 100 mingdan ortiq huquqiy shaxslar 
hisobga olingan bo'lsa, 1-yanvar 2005-yilga kelib 26,5 min. jismoniy va 
169,3 ming huquqiy shaxslar ro‘yxatga olingan. Ulaming ishlab chiqargan 
yalpi ichki mahsuloti shu yillar ichida deyarli 3,4 marta o‘sgan‘ .
Jismoniy va huquqiy shaxslarning har biri biznes marketingining 
subyekti bo'lib, o ‘zlariga xos va mos biznes turi bilan shug‘ullanadilar, 
alohida xususiyat bilan namoyon bo'ladilar va o ‘zlarining rivojlanish 
qonuniyatlari yo ‘lidan og‘ishmay boradilar. Bundan ko ‘pgina 
iqtisodchilar har bir biznes turining o‘z marketingining mavjudligi 
haqida xulosa chiqarmoqdalar. Ba’zi iqtisodchilar esa, bu qarashlardan 
farqli o ‘laroq, marketing har qanday makon va zamonda ham 
marketing, uni tarmoq va sohalarga ajratish to ‘g‘ri emasligi haqida 
mushohada qiladilar.
Darhaqiqat, marketingning asosiy tamoyiilari barcha mamlakat, 
hudud va iqtisodiyot tarmoqlarida bir xilda namoyon bo‘lish va harakat 
qilishi tabiiy bir hol. Bunga hech kim e’tiroz bildirmaydi. Lekin, har 
bir biznes turining o‘ziga xos jihatlari va rivojlanish qonuniyatlari mavjud 
ekanligini unutish — uning rivojlanish yo‘nalishlarini aniqlashda, 
kelajagini belgilashda xatoliklarga olib kelgan bo‘lur edi.
M a’lumki, tibbiyot fanining obyekti — inson. Lekin, uni har 
tomonlama va chuqur: ruhiyatidan tortib, yuz tuzilishi-yu, ichki 
a ’zolarigacha alohida-alohida fanlar o‘rganadi. Hatto, marketing ham 
insonning xaridorlik xulq-atvori, kayfiyatini o ‘z faoliyat ob’yektidan 
biri sifatida o ‘rganadi. Bunda barcha ilmlarning maqsadi bitta — inson 
salomatligini saqlashga xizmat qilish. Bu e’tirof etilgan haqiqat. Lekin, 
biznesning har bir turi o ‘ziga xos xususiyatlari, texnika va texnologiyasi, 
rivojlanish qonuniyatlarining mavjudligi ayon bo‘la turib, uni alohida 
marketing turi sifatida o ‘rganishga e’tiroz bildirish to‘g‘ri deb bo'lmaydi.
Bundan har qanday biznesda muvafïaqiyatga erishmoqchi bo‘lgan 
talabgordan o ‘z marketingi ilmini chuqur egallashi talab etiladi. Demak, 
yangi ish boshlayotgan shogirddan tortib nomdor tadbirkorgacha, 
endi-endi qadam tashlayotgan siyosatchi, san’atkordan tortib, siyosat 
va san’at bobida mashhur, yirik siyosatchi va ijodkorgacha, kichik