J jaloloy, A. Fattaxov, I. Axmedov, I. Xotamov, G. Xodjamuratoya, A. Azlarova, A. Shadmankulov, D. Jaloloya, D. Qosimov

Siljitish
(Promotion)
- k o ‘p mablag1 sarf qilinadigan siljitish usullaridan kam
foydalanishi;
- vitrina va tashqi reklama vositalaridan k o ‘proq foydalanishi;
- tovarni targ‘ib qilishda m ahalliy aholining k o ‘magidan
foydalanishi;
- shaxsan sotish va propaganda usullaridan k o ‘proq foydalanishi.
1 Ж и зн и н С .З ., К рупнов В .И . К ак организовать свое дел о ? (малы й б и зн ес
в С Ш А ). —М .:Н овости, 1996 г. 26—31-с.
2
Q osim ova M .S ., Hodiyev B.Yu., Sam ad ov A .N ., M uhitdinova U .S . K ichik
biznesni boshqarish. T. O'qituvchi, 2003 y. 87—89-b.

---

1
2
Y etkazib berish
(Place)
- tovar harakatining y o ‘li qisqa;
- yetkazib berishda kam sonli (2-4ta) pog'onalar qatnashadi;
- asosan, mahalliy bozorlarda pirovard iste’molchiga yaqin
joylarda sotadi;
- sotish miqdorining beqarorligi;
savdo nuqtalarini tezkor o'zgartira olishi.
Mahsulot
(Product)
- an’anaviy usulda ishlab chiqariladigan;
- talabi tez o'zgaradigan, mavsumiy;
- bozordagi hayotiylik davri bilan ishlab chiqarish davrining bir-
biriga yaqinligi.
12.2. Kichik biznes subyektlari samaradorligini yuksalishida 
marketingning ta’siri
Kichik biznes (KB) iqtisodiyotida «samara» va «samaradorlik» kabi 
bir-biriga bogMiq va o ‘z navbatida, o‘zaro farqlanadigan tushunchalar 
mavjud. Ular o‘zaro to‘g‘ri proporsional bogMiqlikka ega. Ya’ni, sotilgan 
mahsulotlarning tannarxi bilan savdodan tushgan tushum summasi 
oralig‘idagi interval (farq) qanchalik oshib borsa «samara» va 
«samaradorlik» ko‘rsatkichlari ham yuqorilashadi, yoki, aksincha, 
interval qanchalik kamayib borsa, ushbu ko‘rsatkichlar ham pasayadi. 
Bozor iqtisodiyoti sharoitida har bir xo‘jalik yurituvchi subyekt 
olinayotgan foydaning maksimallashtirishga intiladi. Buning uchun 
foydani oshirishga xizmat qiladigan omillar ishga solinadi. Aksariyat 
olimlar KB ning mikroiqtisodiy modellarida bunga erishishning ikki 
yo‘li mavjudligini ta’kidlashgan (4-rasm):
- 
kamroq mahsulot miqdori sotilsa ham narxni oshirish vositasida 
(a dan c nuqtaga);
narxni pasaytirish natijasida ko‘proq miqdorda sotish orqali (a dan 
b nuqtaga);
Ushbu ikkita vaziyatda ham foydani oshirishda «narx» yagona vosita 
sifatida olib qaralgan va boshqa omillaming ta’siri inobatga olinmagan. 
Aksariyat iqtisodiy fanlarda ham KBS foydasini oshirishda, «samara» 
va «samaradorlik» ko‘rsatkichlarini yaxshilashda narx yagona va hal etuvchi 
ta’sirga ega omil sifatida qaraladi. Bunday modellaming kamchiligi ham 
faqat narx omili bilan cheklanib, boshqalariga e ’tibor bermasligidadir.

---