J jaloloy, A. Fattaxov, I. Axmedov, I. Xotamov, G. Xodjamuratoya, A. Azlarova, A. Shadmankulov, D. Jaloloya, D. Qosimov

м сф
= 
с тф2 - Стф1
(3)
bu yerda: 
Стф1
— marketing tadbirlari o‘tkazilgungacha bo‘lgan kichik 
korxonaning savdo tushumidan oigan yalpi foydasi (so‘m); 
Стф2
— 
marketing tadbirlari 
0
‘tkazilgandan so'ng korxona erishgan savdo 
tushumidan olingan yalpi foyda (so‘m).
1 
Баландин B.C., Ефимов C.B. Эффективность маркетинговой деятельности.
—Саратов: СГТУ, 2000 г.

---

Kichik korxonaning marketing tadbirlari natijasida savdo hajmini 
oshirish samarasi 4- formula bilan topiladi:
K c = Cm2- C ml
(4)
bu yerda: 
Cml ~
marketing tadbirlari o‘tkazilguncha bo‘lgan umumiy 
savdo tushumi; 
Cm2 ~
marketing tadbirlari o ‘tkazilgandan so‘ng 
erishilgan umumiy savdo tushumi.
3-formulada marketing tadbirlari natijasida korxonaning foydasi 
qanchaga osh (kamay)ganligini, 4-formula orqali, marketing tadbirlari 
n a tija sid a kichik k o rx o n an in g savdo tu sh u m i q an ch ag a osh 
(kamay)ganligini aniqlashimiz mumkin.
Marketing tadbirlarining iqtisodiy samaradorligi quyidagicha 
aniqlanadi (5-formula):
M uc = M CI/I/
A C *100% 
(5)
bu yerda: 
M mx —
marketing tadbirlari uchun sarflangan xarajatlar.
Buni 0 ‘zbekiston-Avstriya QK «VISO» MChJ misolida ko‘rishimiz 
mumkin. Korxona 2003-y. erkaklar uchun moijallab, ishlab chiqarilgan 
mavsumbop (kuzgi-bahorgi) poyabzal modelining 14284 juftini 179,96 
mln. so‘mga sotdi. Bunda, biriktirilgan savdo markasida mahsulotning 
sifat ko‘rsatkichlari haqida m a’lumotlar keltirilmagan edi. Shu bilan 
birga, mahsulotning ust qismiga ishlatilgan charm och qora rangda edi. 
2004-y.da korxona poyabzalning aynan shu modelini bozorga yana taklif 
etdi. Ammo bu gal, ust qismiga ishlatilgan charmning rangi tim qora va 
yaltiroq, savdo markasida esa, poyabzalning ergonom ik-estetik 
xususiyatlari, ishlatilgan materiallarining tarkibi haqida ma’lumotlar 
keltirildi va charm bo‘lagidan namuna biriktirildi. Bunda, mahsulot birligiga 
to ‘g‘ri keladigan xarajatlar oldingi yilnikidan 160 so‘mga oshdi. Poyabzal 
rangining o'zgartirilishi — mahsulotning jozibadorligini oshirgan bo‘lsa, 
savdo markasida sifat ko‘rsatkichlari bo'yicha keltirilgan ma’lumotlar 
xaridorlami mahsulot to‘g‘risida yetarli darajada axborotga ega boMishiga 
xizmat qildi, ishlatilgan tabiiy charmdan na’muna sifatida bir bo‘lagining 
biriktirilishi esa, mahsulotga bo‘lgan xaridorning ishonchini orttirdi. 
Natijada, 2004-y. aynan shu modelning sotilgan miqdori 17340 tani 
tashkil etib savdodan tushgan tushum 218,13 mln. so‘mga yetdi. Har 
ikkala mavsumda ham birjuft poyabzal 12580 so‘m narxda sotildi. 0 ‘tgan 
mavsumda mahsulot birligiga xarajatlar 1180 so‘mdan tushgan. Savdo 
hajmini oshishini 5-rasm orqali aks ettirish mumkin.

---

m . s