J jaloloy, A. Fattaxov, I. Axmedov, I. Xotamov, G. Xodjamuratoya, A. Azlarova, A. Shadmankulov, D. Jaloloya, D. Qosimov

Qimmatli qog‘ozlar bozorida quyidagilar tovar hisoblanadi:
qimmatli 
qog‘ozlar; qimmatli qog‘ozlar chiqarish va muomalaga kiritish bo‘yicha

---

xizmatlar; axborotlar va boshqa ilmiy-texnik mahsulotlar; qimmatli 
qog‘ozlar chiqarish va m uom alada bo‘lishi bilan bog‘liq nomoddiy 
aktivlar; bozorning tovar-m oddiy komponentlari.
Q im m a tli q o g 'o z la r b o z o rid a to v a rla r va x iz m a tla r ishlab 
chiqaruvchilar quyidagilar hisoblanadi: 
emitentlar —
bozorga qimmatli 
qog‘ozlar «yetkazib beruvchilar»; 
investitsiya institutlari —
qimmatli 
qog‘ozlarni dastlabki bozorda harakatlantirish va ularning ikkinchi 
muomalasi, qimmatli qog'ozlar bozorini trast boshqarish bo‘yicha 
xizmatlar majmuyi, axborotlar va ilmiy-texnik mahsulotlar taqdim 
etadigan qimmatli qog‘ozlar bozorining professional ishtirokchilari; 
q im m atli qog'ozlarni hisobga olish, saqlash va takomillashtirish 
xizmatlarini ko‘rsatishga 
ixtisoslashgan tashkilotlar,
qimmatli qog‘ozlar 
blanklari, maxsus uskunalar, tashkiliy texnik va shu kabilarni 
ishlab
chiqaruvchilar,
kredit-sug‘urta xizmatlari taqdim etuvchi, qimmatli 
qog‘ozlarning m uom alada b o ‘lishini ta ’minlovchi 
banklar va sug'urta
tashkilotlari.
Qimmatli qog‘ozlar bozorining iste’molchilari, birinichi navbatda, 
investorlar (bozorning asosiy tovari bo‘yicha), keyin investitsiya 
institutlari (turli yo rd am ch i xizmatlar, ixtisoslashgan uskunalar, 
qim m atli qog‘ozlar blanklari va shu kabilar b o ‘yicha) hisoblanadi.
Bozor tuzilmasi rivojlangan mamlakatlarning tajribasi haqiqiy o'rta 
mulkdorlar qatlamining asosiy qismi aholining pul mablagiari qimmatli 
qog‘ozlar bozoriga, odam lar uchun foydali turli bank depozitlariga va 
omonatlarga jalb etish vositasida shakllanayotganligidan dalolat beradi. 
B inobarin qim m atli q o g 'o z la r bozorining ahvoliga qarab bozor 
m unosabatlarining qaror topish jarayoni qay darajada borayotganligi 
haqida fikr yuritish mumkin.
Qimmatli qog‘ozlar bozorini shakllantirish hisobiga aholining bo‘sh 
turgan mablag‘lari foydalanishga jalb etiladi. Bu ayni chog'da iqtisodiyotni 
barqarorlashtirish sohasidagi m uhim vazifani hal qilishga — pul 
muomalasini, demmakki milliy valutani mustahkamlashga yordam beradi.
Qimmatli qog‘ozlar bozorining hamda uning marketingining tashkil 
etish muhimligi shundan iboratki bunda qim m atli qog‘ozlar bozori 
ishtirokchilari shunchaki aksiyalarning egasi b o ‘lganliklari uchungina 
emas, balki davlat tasarrufidan chiqarilgan korxonalar mol-mulkining 
bir qismining real m ulkdorlari ham da m ulkdorlar sifatida ushbu 
korxonaning ishlab chiqarish va moliyaviy faoliyatiga ta ’sir ko‘rsatish

---

huquqiga ega bo‘lgan mulkdorlarga aylanadi. Vujudga kelgan mulkdorlar 
sinfining huquqiy vakolatlari, ular mablag'larining kafolatlari ham da 
b o z o rn in g fao liy at k o ‘rs a tish m e x a n iz m in i ta rtib g a so lu v ch i 
hukumatimiz tomonidan quyidagi nomlarni ko‘rsatib o ‘tiJgan qonunlar 
va qonun osti hujjatlari qabul qilingan:
1. 0 ‘zbekiston Respublikasining «Aksiyadorlik jamiyatlari va aksiyador- 
larning huquqlarini him oya qilish t o ‘g ‘risida»gi (26.04.1996 y.); 
«Qimmatli qog'ozlar va fond birjasi to ‘g‘risida»gi (02.08.1998 y.); 
«Qimm atli qog‘ozlar bozorida depozitaritlar faoliyati to ‘g ‘risida» 
(29.08.1998 y.); «Q im m atli q o g ‘ozlar b o zo rid a investorlarning 
huquqlarini himoya qilish to ‘g ‘risida «gi (30.08.2001 y.); va boshqa 
qonunlar.
2. « 0 ‘zbekiston Respublikasi hududda qimmatli qog‘ozlami chiqa- 
rish va ro‘yxatga olish tartibi to ‘g‘risida»gi Nizom; «Investitsiya institutla- 
rining qim m atbaho qog‘ozlar bozoridagi faoliyatiga litsenziya berish 
to ‘g ‘risida»gi N izom ; «qimmatli qog‘ozlar bozori ishtirokchilariga 
m a’lum otlarni oshkor qilish to ‘g‘risida»gi N izom va boshqalar.