J jaloloy, A. Fattaxov, I. Axmedov, I. Xotamov, G. Xodjamuratoya, A. Azlarova, A. Shadmankulov, D. Jaloloya, D. Qosimov

Inteliektual mulk deganda,
o lim la r, ta d q iq o tc h ila r , b o sh q a
mutaxassislaming ma’lum yangilikka ega bo'lgan va kashfiyotchilik hamda 
mualliflik huquqi bilan him oya qilinadigan aqliy faoliyat natijalari 
tushuniladi. Shunday qilib, inteliektual mulk badiiy, adabiy va ilmiy 
faoliyat, artistlarning ijro faoliyati, ovoz yozish, radio va teledasturlar, 
savdo markalari, firma nom lari va shu kabilarga taalluqli bo'lgan 
huquqlarni qamrab oladi.
Moddiy ishlab chiqarish va u bilan bog‘liq sohalardagi aqliy faoliyat 
bilan bog‘liq bo‘lgan ishlab chiqarish mulki 
inteliektual mulkning
tarkibiy qismi
hisoblanadi. 1883-yilda qabul qilingan Ishlab chiqarish 
mulkini himoya qilish to ‘g‘risidagi Parij konvensiyasiga muvofiq bunday 
turdagi mulkchilik keng obyektlar doirasiga ega. Kashfiyotlar, tovar va 
xizmat ko‘rsatish belgilari, sanoat namunalari, ishlab chiqarish joyining

---

firma nomi va ko'rsatkichlari, shuningdek, halol bo‘lmagan raqobatni 
bartaraf etish huquqi kabilar shular jumlasidandir.
Patent —
vakolatli organ tom onidan beriladigan va patent egasining 
kashfiyotini, muallifligini va kashfiyotga bo‘lgan istisno tariqasidagi 
huquqini tasdiqlovchi hujjatdir. U raqobatchilarning patentlangan 
yangilikdan foydalanishiga yo‘l qo‘ymaydi va shu orqali muallifga yangi 
texnika va texnologiyaga tegishli tarm oqdagi ko‘plab korxonalar 
tasarrufiga yetib borgunicha qo‘shimcha foyda olishga imkon yaratadi.
Litsenziya
— m a’Ium haq evaziga boshqa shaxs yoki organ tom onidan 
kashfiyot, texnologiya, texnik bilimlar va sanoat tajribasi, ishlab 
chiqarish sirlari, savdo markasi, ishlab chiqarish uchun zarur b o ‘lgan 
tijorat yoki boshqa axborotdan m a ’Ium muddatga foydalanishdir. 
Litsenziyalar oddiy (istisnosiz), istisnoli va to‘la litsenziyalarga b o ‘linadi.
«Nou-xau»larga
(ingliz tilidan «qandayligini bilish» degan m a ’noni 
anglatadi) — tijorat qimmatiga ega bo ‘lgan, ishlab chiqarishda va kasbiy 
amaliyotda qo‘llash mumkin bo‘lgan va patent himoyasiga ega bolm agan 
texnik tijorat, moliyaviy va boshqa tusdagi texnik bilimlar va amaliy 
tajribani kiritadilar. «Nou-xau»larning asosiy belgilaridan biri — ushbu 
axborotning maxfiyligidir. Odatda, «nou-xau» vaqt o'tishi bilan tijorat 
qimmatini yo'qotadi va ko‘pchilikka m a’Ium bo'ladi.
Eslatib o'tilgan Parij konvensiyasi — ishlab chiqarish mulkini 
muhofaza qilish sohasidagi asos b o ‘luvchi xalqaro bitim b o ‘lib, 100 
dan ortiq davlatlar uning ishtirokchisidir. Unga a ’zo bo‘lgan davlatlar 
Ishlab chiqarish mulkini himoya qilish ittifoqini tuzadilar. Uning doimiy 
X a lq a ro b y u ro s i S h v e y sa riy a n in g B ern sh a h rid a jo y la s h g a n . 
Konvensiyaning maqsadi — kashfiyotlar va boshqa ishlab chiqarish 
mulklari t o ‘g ‘risidagi milliy qonunchilikni bir xillashtirish emas, balki 
chet elliklar to m o n id an ularga b o ‘lgan huquqni olish uchun imtiyozli 
sharoitlami ta ’minlashdir.