J jaloloy, A. Fattaxov, I. Axmedov, I. Xotamov, G. Xodjamuratoya, A. Azlarova, A. Shadmankulov, D. Jaloloya, D. Qosimov

Marketing kompleksini ishlab chiqish (nazorat qiluvchi o ‘zga-
ruvchilar to ‘plami).
1. Tovarlar assortimentini ishlab chiqish:
— a n ’anaviy tovarlar;
— yangi tovarlar (vositalar yangicha tanlab olingan, yuqoriroq sifat, 
yangicha o ‘rash-qadoqlashga ega tovarlar).
2. 0 ‘rash-joylash va markirovkani ishlab chiqish.
3. Servís va uning aniq yo‘nalishlarini aniqlash.
4. N arxlar va narxlarni tashkil qilish siyosati:
— dastlabki baho;
— iloji boMgan eng yuqori narx (bozor konyunkturasini hisobga 
oigan holda);
— eng past narx (ishlab chiqarish, sotish va foydaning o ‘rta normasini 
olishni hisobga oigan holda ).
5. Taqsimlash kanallarini tahlil qilish va tanlab olish:
— vositachilar bilan (kim? qancha?);
— vositachilarsiz.
6. Sotish usullari:
— ulguiji;
— chakana;
— pochta orqali.
7. Tovarning harakatlanish yo‘llarini aniqlash:
— buyurtmalarga ishlov berish;
— zaxiralarni aniqlash va saqlash;
— omborgajoylashtirish;
— trasnportirovka va ekspeditorlash.
8. Reklama va mahsulot sotishni rag‘batlantirish:
— omm aviy axborot vositalarida;
— reklama kompaniyalarini o'tkazish;
— k o ‘rgazmalar, taqdim ot marosimlarida qatnashish.
II I .
Xodimlarni tayyorlash.
M arketing b o ‘yicha mutaxassislarni o ‘qitish dasturlarini ishlab 
chiqish va ularni o ‘qitishni tashkil qilish.

---

IV. Dasturning bajarilishini nazorat qilish.
1. Sotuvlami o ‘lchab ko‘rish.
2. Talab, taklif, narx hisob-kitoblarini muvofiqlashtirish.
3. Boshqa muvofiqlashtiruvchi harakatlam i o'tkazish.
V. Sarflarning samaradorligini baholash (xarajatlar va foydani
taqqoslash).
1. Aniq vazifalami hal qilish muddatlari bo‘yicha marketing dasturi- 
ning o'zini qoplashini hisoblab chiqish.
2. U m um an d astu rv a uning elementlarining iqtisodiy sam arador­
ligini hisoblab chiqish.
Sarflarning samaradorligi marketingda u m u m e ’tiro f etilgan usullar 
bo‘yicha baholanadi. Bunda uni um um an barcha sarflar va xarajatlaming 
alohida bandlari bo‘yicha baholash mumkin. Marketingga qilingan xara- 
jatlarning o ‘zini qoplash xususiyati QK faoliyati sharoitlarida tashqi 
bozorda, odatda, uning ancha uzoqroq muddatliligi hisoblanadi. Agar, 
Q K lar faqat ichki bozorda tovar sotsa, u holda bu yerda o ‘zini qoplash- 
ning bir nechta variantlari b o ‘lishi mumkin: boshqa korxonalardagiga 
qaraganda tezroqligi; boshqa korxonalar darajasidaligi; sekinlashganligi.
0 ‘zini qoplash davri um um iqtisodiy om illar (kapital aylanish 
tezligi, qo‘yilgan kapitalga olinadigan foyda normasi va boshqalar) bilan 
birga ishlab chiqarilayotgan mahsulot assortimenti, narxlar, reklama, 
servis darajasi va h.k.lar bilan belgilanadi.