Изланувчилар online илмий-амалий

пайдо бўлиш даври сифатида қабул қилиш мақсадга мувофиқдир.
 
 
Жарқўтон, Сополлитепа, Намозгоҳ, Олтинтепа кабиларда илк 
шаҳарсозлик маданиятининг шаклланиши ва ривожланиши учун қуйидаги 
омиллар муҳим аҳамиятга эга бўлди: аҳолининг ўтроқ деҳқончиликка ўтиши 
ва кенг воҳалар бўйлаб ёйилиши; ҳунармандчиликнинг ривожланиши ва 
айрим соҳаларга ихтисослашиши; қадимги савдо йўлларининг ривожланиши 
натижасида иқтисодий ва маданий алоқалар ҳамда савдо-сотиқнинг тараққий 
этиши; табиий-географик ҳамда ҳарбий-стратегик шарт-шароитлар. 
6
Po’latov X. Shaharsozlik tarixi. O’quv qo’llanma. – T.: 2008. – 6 b 

---

450 
Шаҳар маданияти даставвал Ўзбекистоннинг жанубида, Сурхондарё 
ҳудудида шаклланди, сўнгра эса шимолга Сўғд (Қашқадарё, Самарқанд, 
Бухоро), Хоразм, Шош ва Фарғона ҳудудларига тарқалди. 
Ушбу манзилгоҳлар 
вақтлар ўтиши билан агломерацияларга кенгаяди ва шу орқали биринчи шаҳарла р маданияти 
(протошаҳарлар маданияти) пайдо бўлади. Шаҳарларнинг марказларида ибодатхоналар ва саройлар 
жойлаштирилган. 
 
 
Арк 
атрофида 
манзилгоҳлар 
каби 
шаклланган 
протошаҳарлар 
тури 
илк
 
шаҳарларнинг ўсишига олиб келган. Антик даврда икки ёки уч қисмли шаҳ арлар арк атрофида шу 
тарзда ривожланган. Бу даврда асосан атрофи йўлакли девор билан ўралган, ичида айтарли 
иморатлари бўлмаган, шаҳар саҳнида барча бинолар чодирдан тикланган “чодирли” шаҳар -
манзилгоҳлар ва марказидан шаҳарнинг асосий кўчаси кесиб ўтувчи, шаҳар тўрида маъмурий, савдо, 
жамоат 
бинолари жойлашган, бир дарвозали тўртбурчак шаклидаги дуал шаҳарлар 
шаклланганлигини кўришимиз мумкин