Изланувчилар online илмий-амалий

ФАРҒОНА ВИЛОЯТИДАГИ ОЛИС АҲОЛИ ПУНКТЛАРИНИ 
ЭНЕРГИЯ БИЛАН ТАЪМИНЛАШ МУАММОЛАРИ 
Рустамов У.С Уришев О.М, Азамов Р.A
Фарғона политехника институти 
Фарғона вилояти - Ўзбекистоннинг шарқида, Фарғона водийсининг 
жанубий қисмида жойлашган, деярли 3,5 миллион аҳолиси бўлган жуда катта 
минтақа. Шимолда вилоят Наманган вилояти билан, шарқда Андижон 
вилояти билан, жанубда ва ғарбда давлат чегараси орқали Қирғизистон ва 
Тожикистон билан чегарадош. Вилоят маркази Фарғона шаҳри бўлиб, 
саноати, ривожланган қишлоқ хўжалиги ва 350 мингдан ортиқ аҳолиси 
бўлган жуда катта марказдир. Фарғона вилояти 15 шахар -туманларга 
бўлинган.
Минтақанинг ғарбий қисмида Бешариқ, Фурқат, Данғара, в а 
Ўзбекистон туманлари, марказий қисмида - Учкўприк, Бувайда, Бағдод,
Риштон
ва
Олтиариқ
туманлари, 
шарқда 
- Ёзёвон,
Қўштепа, Тошлоқ, Қува ва Фарғона туманлари жойлашган. Яна бир туман –
Сўх тумани бўлиб Қўқондан жанубда Қирғизистон ҳудудида бутунлай 
изоляция қилинган анклав сифатида жойлашган. 
Бугунги кунда вилоятда 6268 та саноат корхоналари мавжуд бўлиб, 
улардан 1203 та корхоналар Қўқонда, Марғилонда 823 та, Фарғонада 799 та , 
Қувасойда 152 та, Учкўприкда 447 та, Ўзбекистон туманида 391 та, Данғара 
туманида 330та, Бувайда туманида 295та, Тошлоқ туманида 240 та, Қува 
туманида 230 та, Бағдод туманида 198 та, Олтиариқда 204 та, Қўштепа 

---

153 
туманида 173 та, Риштонда 169 та, Фарғона туманида 156 та, Ёзёвонда 120 
та, Фурқат туманида 120 та, Сўх туманида 106 та, ва Бешар иқ туманларига 
230 та тўғри келади. Жорий йилнинг январ-декабр ойларида вилоятда 1156 та 
янги саноат корхоналари ташкил этилди, улардан Қўқон шаҳри 174 та , 
Марғилон шаҳрида 110 та, Фарғона шаҳри 135 та, Учкўприк туманида 90 та,
Ўзбекистон туманида 74 та, Данғара туманида 40 та, Бувайда туманида 
81 та, Тошлоқ тумани 45 дона, Боғдод туманида 38 дона , Қува туманида 
52 дона,
Олтиариқ 
туманида 
62 дона, Куштепа туманида 
28 дона, Риштон туманида 40 дона, Фарғона туманида 35 дона, Қувасой 
шаҳрида 30 
дона, Ёзёванском туманида 
19 дона, Фурқат туманида 
31 дона, Бешариқ туманида 43 та ва Сўх туманида 29 та. 
Фарғона вилоятини электр энергияси билан таъминлаш Сирдарё ИЭС, 
Янги-Ангрен ИЭС, Фарғона ИЭС ва Қирғизистон ИЭС АЖдан амалга 
оширилади. 
Фарғона вилоятида, Ёрдон , Малбут , Кунзҳок , Чашма , 
Шоҳимардонга, Шўрсув , Чимён, Бурбалик , Умбара , Кизилкиёк , Мўян каби 
олис қишлоқ аҳоли пунктлари жойлашган, улар бориш қийин бўлган тоғ 
олди, тоғли, ярим чўл ҳудудларида жойлашган. Ушбу қишлоқ аҳоли 
пунктларининг барчасида доимий ва барқарор электр таъминотига муҳтож 
бўлган мактаблар, қишлоқ врачлик пунктлари ва касалхоналар, мобил алоқа 
воситаларининг таянч станциялари мавжуд. 
Шу муносабат билан ушбу олис аҳоли пунктларини қайта тикланувчи 
энергия манбалари тўплами билан таъминлаш масаласи долзарб бўлиб 
қолмоқда. Узоқ марказлаштирилмаган объектларни электр энер гияси билан 
таъминлаш самарадорлиги ва ишончлилигини ошириш учун муқобил 
равишда микро-гидроелектр станциялари ва фотоелектрик батареядан иборат 
комбинирлашган автоном электр станцияларидан фойдаланиш мумкин. 
Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2019 йил 22 августдаги ПҚ -
4422-сонли фармони билан ҳудудлардаги ижтимоий объектларни (таълим 
муассасалари, шу жумладан мактабгача таълим муассасалари, соғлиқни 
сақлаш муассасаларини) энергия ресурслари билан узлуксиз таъминлаш, 
шунингдек, Нукус шаҳри, вилоят марказлари ва вилоят шаҳарларида хусусий 
уйларда қуёш фотоелектр станциялари (ўртача 2 кВт) ва қуёш сув 
иситгичлари (ўртача 200 литр) ўрнатилиши туфайли энергия истеъмолини 
камайтириш бўйича чора-тадбирлар олиб борилди . 
Фарғона минтақасидаги қайта тикланувчи энергия манбалари (қуёш ва 
гидроелектр энергияси) салоҳияти ва уни комбинирлашган автоном электр
станцияларида ишлатиш 
имкониятларини 
ўрганиш 
ишлари олиб 
борилмоқда.
Адабиётлар 
[1] R. A. Zakhidov and M. S. Saidov, “Renewable energy in the early XXI 
century and prospects for development of solar engineering in Uzbekistan,” 
Appl. Sol. Energy (English Transl. Geliotekhnika), 2009, doi: 
10.3103/S0003701X09010010. 

---

154 
[2] A. A. Abdurakhmanov, K. K. Zainutdinova, M. A. Mamatkosimov, M. S. 
Paizullakhanov, and G. Saragoza, “Solar technologies in Uzbekistan: State, 
priorities, and perspectives of development,” Appl. Sol. Energy (English 
Transl. Geliotekhnika), 2012, doi: 10.3103/S0003701X1202003X. 
[3] N. AVEZOVA, A. KHAITMUKHAMEDOV, and A. VOKHIDOV, 
“UZBEKISTAN RENEWABLE ENERGY SHORT OVERVIEW: 
PROGRAMS AND PROSPECTS,” Int. J. Energy Smart Grid, 2017, doi: 
10.23884/ijesg.2017.2.2.03. 
[4] S. L. Lutpullaev and K. K. Zainutdinova, “On the marketing of solar en ergy 
in Uzbekistan,” Appl. Sol. Energy (English Transl. Geliotekhnika), 2011, doi: 
10.3103/S0003701X11010105. 
[5] E. Y. Rakhimov, S. E. Sadullaeva, Y. G. Kolomiets, K. K. Tashmatov, and 
N. O. Usmonov, “Analysis of the solar energy potential of the Rep ublic of 
Uzbekistan,” Appl. Sol. Energy (English Transl. Geliotekhnika), 2017, doi: 
10.3103/S0003701X17040120.