Ызбекистон республикаси олий ва

1-rasm. Daraxt tanasi-

ni sortimentlarga ajra-

tish sxemasi: 

a - daraxt tanasini ishga 

yaroqli va o‘tinga ajra-

tish, b - ishga yaroqli 

qismini alohida sorti-

mentlarga ajratish, v - 

bir daraxt tanasidan 

olingan sortimentlar-

ning bo‘ylama qirqimi; 

1 - yo‘g‘on qismi, 2 - o‘rta qismi, 3 - uchki qismi, 4 - cho‘qqisi. 

---

 

7 

G‘o‘lacha deb yog‘och ishlash stanoklarida ishlatish uchun zarur o‘lchamlarga 

ega  bo‘lgan  uzunlikdagi  g‘o‘laga  aytiladi.  G‘o‘lalar  uzunligi  odatda  g‘o‘lacha 

uzunligining karrali soniga teng bo‘ladi. 

Yaproqli  va  nina  bargli  daraxtlarning  dumaloq  yog‘och  materiallariga 

qo‘yiladigan talablar ГОСТ 9462-91 va ГОСТ 9463- 92 da belgilangan. 

Dumaloq  yog‘och  materiallarining  standartlarida  sortlarni  belgilash  daraxt 

tanasini uch zonaga: to‘nkali, o‘rta va cho‘qqi zonaga ajratishni ko‘zda tutadi. Daraxt 

tanasining to‘nkali qismi  yuqori fizik-mexanikaviy ko‘rsatkichlarga ega va tananing 

yon sirtlarida teshib chiqqan ko‘zlar bo‘lmaydi. Daraxt tanasining o‘rta qismida ko‘p 

miqdorda  o‘sib  turgan  va  qurib  qolgan  ko‘zlar  uchraydi.  Cho‘qqi  qismida  turli 

o‘lchamdagi butoqlar ko‘p bo‘ladi. 

Yog‘ochining  sifatiga  hamda  ishlanish  nuqsonlariga  qarab  dumaloq  yog‘och 

materiallari  to‘rt  sortga  ajratiladi.  Sortni  aniqlash  uchun  ГОСТ  da  ko‘rsatilgan  yo‘l 

qo‘yiladigan  nuqsonlar  kattaligi,  ularning  miqdori,  sortimentning  qalinlik  bo‘yicha 

o‘lchamlari  hamda  sortimentlarning  vazifasiga  bog‘liq  bo‘lgan  qator  qo‘shimcha 

talablarni hisobga olish lozim. Sortimentda uning sifatiga ta’sir etadigan bir necha xil 

nuqsonlar mavjud bo‘lsa, yog‘och sorti sortning eng pastini xarakterlaydigan nuqson 

bo‘yicha belgilanadi. Dumaloq yog‘och materiallari qalinligi (diametri) bo‘yicha uch 

gruppaga: ingichka, o‘rtacha va yo‘g‘on grup-palarga ajratiladi. 

Nina  bargli  va  yaproqli  dumaloq  yog‘och  materiallari  vazifasiga  ko‘ra 

quyidagi gruppalarga ajratiladi: 

1-jadval.