Ызбекистон республикаси олий ва ырта

Маркетинг коммуникациялари комплекси 
ўз ичига қуйидаги восита-
ларни олади: реклама, сотувни рағбатлантириш, шахсан сотиш, жамоатчилик 
Ишлаб 
чиқарувчи 
Улгуржи савдо 
Чакана савдо 
Охирги ис-
теъмолчи 
Охирги ис-
теъмолчи
Чакана савдо
Улгуржи савдо 
Ишлаб 
чиқарувчи 

---

88 
билан ишлаш, тўғридан-тўғри маркетинг, спонсоринг, маҳсулот-плейсмент, 
брэндинг. 
Энг мақсадга мувофиқ, самарали комплексни аниқлашда ҳар бир ташкил 
этувчи воситаларнинг кучли ва кучсиз томонларини ҳамда самарали бўлиш 
шартларини ҳисобга олиш лозим.
 
Реклама 
- бу маълум спонсор номидан ғоялар, товарлар ҳамда хизмат-
ларни таклиф ва тақдим этишнинг ҳар қандай пуллик шакли
. 
Шахсан сотиш
 
- сотувчининг харидор билан алоқага киришишини кўзда 
тутади. Бунда маҳсулотннг истеъмол хусусиятлари тўғрисида оғзаки тушунча-
лар берилади ва маҳсулотни олди-сотдиси бўйича биргаликда бир қарорга ке-
линади. 
Жамоатчилик билан ишлаш
(алоқалар) ёки паблик рилейшнз корхона-
нинг мақбул имиджини шакллантириш ва қўллаб-қувватлашга, корхона фаоли-
ят юритишининг зарурлиги ва унинг жамият ҳаётига ижобий таъсир этишига 
жамоатчиликни ишонтиришга йўналтирилган.
Бу вазифаларни бажаришга қуйидаги тадбирлар орқали эришиш мумкин: 
журналистлар учун ахборотлар тайёрлаш; брифинг; пресс-конференция; очиқ 
эшиклар кунларини ўтказиш; корхона фаолияти тўғрисида кўргазмалар ва ма-
росимлар ўтказиш; спонсорлик; фан тадқиқотлар, таълим, санъат ва спортни 
қўллаб-қувватлаш; атроф мухитни ҳимоя қилиш бўйича фаолият; болалар ва 
нафақахўрларга ғамхўрлик қилиш.
Тўғридан-тўғри маркетинг
 
деб, маҳсулотни сотиш мақсадида истеъмол-
чига бевосита таъсир ўтказиш ва мижоз билан тўғридан-тўғри алоқаларни ри-
вожлантиришни тушунилади.
Тўғридан-тўғри маркетингнинг бешта шаклини ажратиб кўрсатиш мум-
кин. 

почта орқали тўғридан-тўғри маркетинг - почта орқали потенциал ха-
ридорларга жўнатмалар, хатлар, реклама, наъмуналар, проспектлар жўнатиш;

каталоглар бўйича маркетинг - мижозларга юборилган каталоглар ёки 
сотиш жойларида тақдим этиладиган каталоглар орқали товар сотишни ташкил 
этиш; 

телефон орқали сотиш. Фирма ходимлари буюртма олиш ва реклама 
орқали олган ахборотлари бўйича маълумот бериш учун мижозларга бепул те-
лефон рақамларини берадилар. 

телевидение орқали маркетинг. Масалан,''Телемагазин'', ''Уйда диванда 
ўтириб савдо'' ва бошқалар. 

Электрон савдо - интернет орқали сотиш. 
Спонсоринг 
- бу ўзаро манфаатдорлик тамойили асосидаги фирманинг 
спонсорлик фаолияти. Спонсорингнинг ҳозирги пайтда тўртта тури мавжуд: 
спорт соҳасида спонсоринг; маданият соҳасида спонсоринг; ижтимоий спонсо-
ринг; экоспонсоринг.