Ызбекистон республикаси олий ва ырта махсус таълим вазирлиги

2. Xarid  usulini aniqlash 
  Xarid usulini tanlash oxirgi mahsulot murakkabligiga komplektlanuvchi mahsulot 
va materiallarning tarkibiga bog‘liq. Xarid qilishning asosiy usullari:  
-    ulgurji xarid;  
-  mayda partiyalar bilan doimiy xarid;  
-  ehtiyoj me’yoridagi xarid. 
    Tez - tez qo‘llanuvchi usullardan ayrimlarini ko‘rib o‘tamiz: 
1.  Tovarlarning bir guruhli xaridi. 
Afzalliklari:  hujjatlarni  rasmiylashtirishning  oddiyligi;  barcha  tovar 
guruhlarini yetkazishning kafolati; savdo chegirmalarining yuqoriligi. 
Kamchiligi:  katta  maydondagi  omborlarga  ehtiyoj;  kapital  aylanishining 
sekinlashuvi. 
2.  Mayda guruhlar bilan doimiy xarid. 
 Afzalliklari:  kapital  aylanishini  tezlashtiradi,  ombor  maydonlarini  tejaydi; 
yetkazib berishni hujjatlashtirish harajatlari kamayadi.  
    Kamchiliklari: zarar keltiradigan tovarlarning zarurati.  
3.  Zarurat darajasida tovar olish. 
Uning  o‘ziga  xos  xususiyatlari  quyidagilar:  yetkazib  beriladigan  tovarlar 
miqdori  o‘rnatilmaydi  balki  taxminan  belgilanadi;  tovar  yetkazib  beruvchilar  har 
bir  buyurtmani  bajarishdan  oldin  sotib  oluvchilar  bilan  bog‘lanishadi,  yetkazib 
berilgan tovargagina pul to‘lanadi va h.k. 
Afzalliklari: qat’iy majburiyatlar yo‘qligi; kapital aylanishining tezlashishi.  
4. Tez o‘tkazish sharti bilan tovar xaridi. Bu uslub tez-tez qo‘llanilmaydigan 
tovarlar  uchun  ishlatiladi.  Kamchiligi  rasmiylashtirish  bo‘yicha  harajatlarning 
oshishidir.