Ызбекистон Республикаси олий ва ырта махсус таълим вазирлиги

9-Ma`ruza 
Mavzu: Issiqlik tarmog`i tizimining gidravlik asoslari 
Reja: 
9. 1.  Issiqlik tarmog`I  tizimining gidravlik hisob maqsadi. 
9. 2.  Gidravlik hisob asoslari. 
 
 
 
9.1. 1Issiqlik tarmog`i tizimining gidravlik hisob maqsadi. 
Muhandislik kommunikatsiya tizimlarini ishlashi mukammaligi loyihalashning 
tug`ri  ekanligiga  ko`p  jihatdan  bog`liq.  Loyihalashda  esa      gidravlik  xisob  natijalari 
muhim rol o`ynaydi.   
Gidravlik xisob qilish asoslari esa quyidagi maksadlarni o`z ichiga oladi: 
1.Issiqlik tarmog`i tizimlari uchun sarflanadigan suv miqdorini aniqlash. 
2.Tarmoqda ishlatiladigan quvurlar diometrlarini aniqlash. 
3.Tarmoqda qo`yilgan maxalliy qarshiliklar yig`indisi bo`yicha maxalliy qarshiliklar 
koeffitsientini  aniqlash  va  koeffitsient  asosida  tizimda  yo`qalayotgan  bosimlarni 
aniqlash. 
4.Tarmoq bo`laklari bo`yicha suv xarakat tezliklarini aniqlash.  
 
Issiqlik  tarmog`ini  gidravlik  xisob  qilishning  bir  necha  xil  usullari  mavjud. 
Gidravlik 
xisobni 
olib 
borishda 
imperik 
formulalardan, 
jadvallar 
va 
nomogrammalardan foydalaniladi.           
Gidravlik  xisobni  boshlashdan  oldin  masshtab  asosida  chizilgan  issiqlik 
tarmog`ining bosh rejasi olinadi. Rejada tizimning gidravlik xisob bo`limlari belgilab 
chiqiladi.  Gidravlik  xisob  bo`limlari  suv  sarfi  o`zgargan  bo`laklardan  boshlab 

---

 
129 
belgilanadi.  Gidravlik  xisob  bo`laklari  belgilangandan  so`ng  masshtab  asosida 
ularning  uzunliklari  qo`yib  chiqiladi.  So`ngra  bo`laklar  bo`yicha  suv  miqdorlari 
aniqlanib umumiysi yig`ib chiqiladi. 
Yuqorida  belgilangan  tartibdagi  ishlar  bajarilgandan  so`ng,  aniqlangan  suv 
miqdori qimatlari va  optimal deb qobul qilingan bosim bosim  qiymatiga asoslangan 
xolda  nomogramma  yordamida  issiqlik  tarmog`i  bo`laklaridagi  kuvur  diametri, 
haqiqiy bosim yo`qolishi qiymati va suv xarakati tezligi qiymatlari aniqlanadi. Qobul 
qilingan  qiymatlar  jadvalga  kiritiladi  va  gidravlik  xisob  natijalari  olinadi.  Gidravlik 
xisob natijalariga asosan issiqlik tarmog`ining p yezometrik grafigi quriladi.