Ызбекистон республикаси олий ва ырта махсус таълим вазирлиги

1.4. «Ekologiya»ning ilmiy-tadqiqot metodlari. Fan metodlari ilmiy tadqiqot yo’li sifatida yangi bilimlar olish va ularni nazariyaga aylantirish uchun fanda qo’llanadigan usullar va uslublar majmuini bildiradi.

«Ekologiya» umumilmiy metodlar va yondashuvlardan dialektika metodi, tizimli yondashuv, matematik va bashoratlash metodlaridan ekologik-iqtisodiy munosabatlar nuqtai nazaridan foydalanadi.

Umumiqtisodiy va sotsiologiya metodlaridan balans, statistik, indeks metodlari va iqtisodiy-matematik modellashtirish, ekologiya iqtisodiyoti metodlaridan ekologik-iqtisodiy normativ, ekologik-iqtisodiy baholash va qiyosiy taqqoslash, natural tekshirish, ekologik-iqtisodiy ekspyert baholash, ekologik xaritalash va boshqalar keng qo’llaniladi.

Ekologiyada ekologik-iqtisodiy normativ metodlaridan foydalanish alohida ahamiyatga ega. Masalan, ekologik normativlardan ruxsat etilgan kontsentratsiya (REK), ruxsat etilgan chiqarmalar (RECh). Ularning asosiy vazifasi – tabiatga antropogen ta’sirning ruxsat byeriladigan ob’ektiv chegaralarini belgilashdan iborat. Ekologiya iqtisodiyotida boshqa me’yorlar ham qo’llaniladi. Masalan, tabiiy resurslarni, chiqindilarni ekspluatatsiya qilish me’yorlari, tabiat muhofazasida kapital qo’yilmalarning iqtisodiy samaradorligi me’yorlari, sanitariya-gigiena me’yorlari va boshqalar. Zarur me’yoriy bazalarsiz tabiatdan foydalanishning xo’jalik mexanizmini, uni rejalashtirish, boshqarish, nazorat qilish, rag’batlashtirish yo’llarini takomillashtirib bo’lmaydi. Me’yorlar atrof-muhitga, inson salomatligiga salbiy ta’sirning oldini olishga yo’naltirilgan.