Ызбекистон республикаси олий ва ырта махсус таълим вазирлиги

5.4. Biologik resurslardan oqilona foydalanish. Tabiiy resurslar orasida biologik boyliklar alohida ahamiyatga ega. Chunki, ular tugallanmaydigan resurslar bo’lib mahsulotlarni cheksiz muddatda byeradi. O’simlik va hayvonot olami bir-birlari bilan o’zaro bog’liq. Agarda o’simlikning bir turi yo’qolsa hashoratlarning 10 dan to 30 turigacha qirilishi mumkinligi aniqlangan, yoki ba’zi hayvonlar shu joyni tark etishi mumkin. Shu jihatdan qaraganda o’simlik va hayvonot dunyosi barcha joylarda saqlanishi zarur. Yer kurrasida qariyb 1-1,5 mln.. hayvon turlari yashaydi. Bu miqdor o’simlik turlardan uch marta ko’p. YuNESKO ma’lumotiga ko’ra, keyingi yuz yil mobaynida insonning xo’jalik faoliyati 25 ming turdagi oliy o’simliklar va 1 ming turdagi umurtqali hayvonlarning qirilib ketish xavfini keltirib chiqaradi.

O’simliklarning inson hayotidagi ahamiyati nihoyatda katta. Ular atmosfyerada kislorod balansini tartibga solib turadi, davolovchi va sanitariya-gigienik xususiyatlarga ega. O’rmonlar havodan is gazini ist’emol qilib tirik organizm uchun naqadar zarur bo’lgan kislorodni fotosintez yo’li bilan etkazib byeradi. Aniqlanishicha, 1 ga. maydondagi yaxshi holdagi daraxtzor bir yilda 4,6-6,5 t. is gazini yutib 3,5-5,0 t. kislorod ishlab chiqaradi. Shuningdek, quruqlikdagi fitomassa is gazini ko’l, dengiz va okeanlardagi fitoplanktonga nisbatan ikki marta ko’p iste’mol qilar ekan. Sayyoraviy miqyosda kislorod balansini barqarorlashtirishda shimoliy yarim shardagi igna bargli va tropik hamda subtropiklarning abadiy yam-yashil bargli o’rmonlari eng ko’p ahamiyatga ega.

O’simlik qoplami yog’in-sochinning asosiy qismini o’z tanalarida tutib qolganligi tufayli yuzaki yeroziyaning oldini oladi, daraxtzorlar zich o’sgan daryo va soy vodiylarida surilma, sel va chuqurlama yeroziya kabi hodisalarning sodir bo’lishi kamdan-kam bo’ladi. O’simlik olami, ayniqsa, tog’ yonbag’irlarida qor qoplamining yerishini sekin-asta kechishiga ta’sir etadi. Tekisliklarda o’rmon va ihotazorlar shamol yeroziyasining oldini oladi, yozning jazirama kunlarida soya-salqinli o’ziga xos mikroiqlim vujudga keltiradi.