Ызбекистон республикаси олий ва ырта махсус таълим вазирлиги

O’zbekistonda sug’oriladigan yerlardan foydalanish

(umumiy yerga nisbatan foiz hisobida)

Ekinlarning turi	1990 y.	2002 y.
Boshoqli va boshoqli-dukkakli shu jumladan: boshoqli makkajo’xori sholi Texnik ekinlar shu jumladan, g’o’za Sabzavot, kartoshka, poliz Em-xashak shu jumladan makka silos uchun beda	12,7 5,5 2,7 4,3 55,9 54,8 5,0 26,4 4,9 18,5	40,0 33,4 1,1 5,1 41,5 40,8 5,9 12,6 3,0 6,4

Boshoqli ekinlar maydonining 1 mln.. ga. ga qadar kengaytirilganligi g’alla mustaqilligiga yerishish niyati bilan bog’liq. Albatta, g’alla ham em-xashak ham mamlakat uchun zarur. Lekin beda ekiladigan maydonning 673 ming ga. dan 232 ming ga. qadar kamaytirilishi sug’orma yerlarning mahsuldorligiga salbiy ta’sir etishi sezilmoqda, shuningdek, chorva uchun ham ozuqa kamayib bormoqda. Paxta hosildorligi har ga. maydondagi 26 ts. dan 22,4 ts. ga. cha kamaydi, em-xashakli ekinlarniki esa 1,5 marta pasaydi. To’g’ri tan olish kyerakki, sug’orma yerlarning ekinlar ekish tuzulmasi haligacha takomillashmagan. Biznincha, tuproq unumdorligiga ziyon etkazmagan holda uning mahsuldorligini borgan sari oshirib borish asosiy maqsad bo’lishi lozim.

Turli sabablarga ko’ra, har yili ko’plab dalalarga ekin ekilmay qolib ketishi xollari ham bo’lmoq. O’rtacha 130-140 ming ga sug’orma yerlardan foydalanilmaydi. Chunonchi, 1997 yilda Qoraqolpog’iston Respublikasida 47,6, Qashqadaryoda-32,9, Sirdaryo viloyatida 22,4 ming ga. yerdan foydalanilmagan.

Lalmi yerlar Respublika tog’ oldi va past tog’larda mavjud bo’lib, ularning jami maydoni qariyb 500 ming ga. yaqin. Olinadigan g’alla hosili o’rtacha (atmosfyera yog’inlarining miqdoriga qarab) 8-12 ts. gacha boradi. 1998 yil syeryog’in-sochin bo’lganligi tufayli adirlar va tog’lardagi lalmikor yerlarda bug’doy hosildorligi 14-18 ts. ga etdi.