Ызбекистон Республикаси Давлат соли= =ымитаси

Harakatlar va amallar.

 Faoliyat harakatlardan tashkil topadi. 

Harakat  alohida  maqsadga,  ya’ni  erishilishi  lozim  bo‘lgan  natija 

haqidagi  tasavvurga  bo‘ysunadigan  jarayon  sifatida  tavsiflanadi. 

Maqsad  inson  ongida  ehtiyoj  va  motiv  bilan  faoliyat  obyektiv 

holatlarining nisbatlashuvi jarayonida yuzaga keladi. O‘z navbatida, 

holatlar  maqsadga  erishish  yo‘llarini  belgilaydi.  Bular  faoliyat 

shartlari  bilan  belgilanadigan  amallar  hisoblanadi.  Shunday  qilib, 

umuman  faoliyat motiv  bilan,  harakat  – maqsadlar  bilan,  amallar – 

shartlar bilan belgilanadi. Faoliyatning atributlari. Inson faoliyati o‘ta 

rang-barangdir.  Yuqorida  qayd  etib  o‘tilganidek,  faoliyat  turlarini 

tasniflash uchun asos bo‘lib uning inson tomonidan o‘zgartiriladigan 

obyekt: tabiat, jamiyat, insonning o‘ziga qaratilganligi xizmat qiladi. 

Faoliyat  atributlari  (xossalari)  faoliyatni  motivlashtirish  va  amalga 

oshirish  mexanizmlarini  tavsiflaydi.  Faoliyat  atributlari  orasida 

avvalo subyektlilik va moddiylik qayd etiladi.  

Subyektlilik  va  moddiylik.Faoliyatning  subyektliligi  shu  bilan 

izohlanadiki, u shaxsning o‘tmishdagi tajribasi, uning ehtiyojlari va 

mo‘ljallari,  motivlari  va  maqsadlari,  emotsiyalari  va  irodasini 

tavsiflovchi  xususiyatlari,  bilish  qobiliyatlari  va  hokazolar  bilan 

belgilanadi. Faoliyatning moddiyligi insondan tashqarida joylashgan 

va  uning  qo‘li  bilan  o‘zgartiriladigan  tabiat  va  jamiyat  kuchlariga 

qaratilganini  anglatadi.  Ammo  insonning  o‘zi,  uning  o‘z-o‘zini 

kamol  toptirishi,  o‘z-o‘zini  tarbiyalashi  va  shaxs  o‘z  oldiga 

---

339 

qo‘yadigan maqsadlarga erishishga qaratilgan tegishli harakatlar ham 

o‘zgartirish faoliyatining predmeti bo‘lishi mumkin.  

Moddiylashtirish  va  moddiylikdan  chiqarish.  Moddiylik 

faoliyat  jarayoni  va  natijasining  materialga  bog‘liqligini  belgilaydi. 

Faoliyat  natijasi  inson  oqilona  o‘zgartirgan  materialda  o‘z  aksini 

topadi, moddiylashadi (predmetga aylanadi). Faoliyat natijasi inson 

kuchlari va qobiliyatlarining o‘ziga xos in’ikosi hisoblanadi. Nemis 

klassik  falsafasining  taniqli  namoyandasi  I.G.Fixte  fikricha, 

“Amaliyot o‘zgartirilgan tabiat predmetlarini insonning  ko‘zgudagi 

aksiga o‘xshaydi.”

1