Ызбекистон республикаси адлия вазирлиги

Давлатнинг иқтисодиѐтга таъсир ўтказиш механизми 
Давлат иқтисодиѐтни ривожлантириш, тадбиркорликни қўллаб-
қувватлашни бевосита, яъни маъмурий ва билвосита, яъни иқтисодий 
усуллар асосида амалга оширади. 
Ривожланган мамлакатлар тажрибаси кўрсатадики, бозор иқти-
содиѐтининг таназзули даврида уни ислоҳ этишда давлатнинг роли 
кучаяди, барқарорлашган, жонланган даврда эса пасаяди. Ҳар қандай 
вазиятда ҳам давлат тадбиркорликни қўллаб-қувватлаб, иқтисодиѐт-
ни ривожлантириш, таназзулга йўл қўймаслик чораларини қўллаган-
да бозор механизмларининг бузилишига таъсир этмаслиги лозим. 
Иқтисодиѐтни ривожлантиришда билвосита усул сифатида 
давлат қуйидаги иқтисодий дастаклардан фойдаланади: 
-
солиқ сиѐсати; 
-
даромад ва ресурсларни қайта тақсимлаш сиѐсати; 
-
нарх сиѐсати; 
-
давлатнинг тадбиркорлик фаолияти; 
-
кредит-молия механизми; 
-
божхона сиѐсати ва бошқалар. 
Давлат бевосита – маъмурий усуллардан иқтисодий усуллар кам 
самара берадиган ѐки уни қўллаб бўлмайдиган вазиятларда фойдала-
нади. Жаҳон тажрибасидан кўринадики, маъмурий усул қуйидаги 
соҳа ва шароитларда нисбатан самарали қўлланилади: 
-
айрим соҳалар устидан давлат монополияси ўрнатиш (маса-
лан, йўл, алоқа, фундаментал фанлар тадқиқоти ва шунга ўхшаш); 
-
сертификатлаш, стандартлаш, метрология; 
-
ижтимоий сиѐсат; бунда энг аввало, аҳоли турмуш даража-
сининг минимумини аниқлаш ва шунга кўра кафолатланган иш ҳақи, 
нафақа, пенсиялар жорий этиш. 
Шунингдек, давлат тадбиркорликни ривожлантириш, иқтисо-
диѐтни кўтариш учун қуйидаги иқтисодий сиѐсатларни амалга 
оширади: 
-
фискал (бюджет, хазинабонлик); 

---

-
илмий-техника; 
-
инвестиция; 
-
нарх; 
-
амортизация; 
-
пул-кредит ва бошқалар. Бу кабиларни амалга оширишда ҳам 
иқтисодий, ҳам маъмурий усуллар комплекс равишда қўлланилади.