Ызбек диалектологияси

Mustaqil ish topshiriqlari:
1-topshiriq.
1.1.Qorluq lahjasi turli sohalarga oid yuzta so’z yozish. Ularni adabiy tilda qo’llanish, qo’llanmaslik holatini belgilash. So’zlarni ma’nolarini izohlash.
1.2.Qorluq guruh shevalarining unlilar tizimini sharhlang.
1.3.Shevalardagi unlilarni bir-biri bilan qiyoslashga harakat qiling.
2-topshiriq
2.1.Qorluq lahjasiga doir yigirmata maqol, ibora yozib kelish. Ularni adabiy tildagi shakllarini topib sharhlash.
2.2.Lahjadagi undoshlar tizimini izohlang.
2.3.Undoshlarda yuz beradigan tovush jarayonlarini sharhlang.
3-topshiriq.
3.1.Qorluq lahjasiga xos bitta ertakni transkriptsiyada yozish.
3.2.Undoshlar tizimi yuzasidan lahja va adabiy til munosabatini belgilashga harakat qiling.


Kerakli adabiyotlar:
1.V.V.Reshetov., Sh.Shoabdurahmonov., O’zbek dialektologiyasi, Toshkent 1978 (Leksika bo’limi)
2.Shoabdurahmonov Sh.O’zbk adabiy tili va o’zbek xalq shevalari. Toshkent.1962.
3.Nosirov Sh.O’zbek tilining Qo’qon shevasi. Toshkent,1980.
4.Nosirov Sh.O’zbek tilining Qo’qon shevasi. Toshkent, 1980.
5.Ibrohimov S.I. O’zbek tilining Andijon shevasi. Toshkent,1967.

11. 
    www.ziyonet.uz
    
12. 
    www.gduportal.uz
    

O’zbek shalq shevalarining fonetik xususiyatlari
REJA:
1.O’zbek xalq shevalarininig asosiy fonetik xususiyatlari. Shevalardagi y- lashish va j- lashish; o- lashish va a- lashishi. Unli fonemalarda. Qorluq, o’g’iz va qipchoq shevalaridagi unlilar tarkibi.
2.O’zbek shevalari konsonantizmi (undoshlar). Qorluq, o’g’iz va qipchoq laxjalaridagi undoshlarga umumiy tavsif.
3.Singormonizm. Fonetik xodisalar: assimilyatsiya, dissimilyatsiya, metateza va boshqa fonetik xodisalar.
Darsning maqsadi:
Talabalarda o’zbek xalq shevalarininig mavjudligi, adabiy til xalq shevalari hisobiga boyib borish tovush tarkibining xilma xilligi, uning adabiy til shaklidan farqlanishi haqida tushuncha uyg’otish.
O’zbek xalq shevalarininig rang - barangligi, tovush tizimi, cho’ziq unlilarning borligi va adabiy til tovush tarkibidan farqlanishi xususida talabalar bilimini chuqurlashtirish. Xalq shevalarinig tovush tizimini tahlil qilish orqali talabalarning fikrlash qobiliyatini o’stirish.