Ызбек диалектологияси

Mustaqil ish topshiriqlari:
1-topshiriq.
Lingvistik geografiyaning o’rganish ob’ektini tahlil qilish.
1.1.Lingvistik geografiyaning o’rganish ob’ekti: izoglassa, izofonema, izomorfema tushunchalari bo’yicha material yig’ish.
1.2.Monografik usul bilan lingvogeografik usulning farq qiluvchi tomonlarini solishtirish.
1.3.Lingvistik xarita yaratish bo’yicha amaliy mashg’ulotlarda mashq o’tkazish.


2-topshiriq.
2.1.Jahon tilshunosligida xalq jonli tilini lingvogeografik usul asosida o’rganish istiqboli ekanligini isbotlash.
2.2.Tilshunoslikda lingvistik geografiya usuli bilan shevashunoslikni o’rgangan olimlar ishlari bilan tanishish.
2.3.Dialektologik atlaslar bilan ishlash.
3-topshiriq
3.1.A.Shermatovning Qashqadaryo viloyatidagi «O’zbek xalq shevalari» kitobi bilan lingvo - geografiyaga aloqador bo’limlarni o’rganish.
3.2.Lingvogeografiya bo’yicha ko’rgazmali qurol tayyorlash (Har bir talabaga bittadan).
3.3.O’zbek xalq shevalarini o’rganishning hozirgi ahvoli: uch yo’nalish haqida adabiyotlardan ma’lumot tayyorlash.
Ushbu topshiriqlar savollariga quyidagi adabiyotlardan javob topasiz:
1.V.V.Reshetov., Sh.Shoabdurahmonov. O’zbek dialektologiyasi. Toshkent, 1978 (Lingvistik geografiya bo’limi).
2.A.K.Borovkov.O’zbek sheva-lahjalarini tekshirish uchun savol-javoblar. Toshkent,1944.
3.B.To’ychiboyev., B.Hasanov.O’zbek dialektologiyasi.Toshkent, A.Qodiriy nomidagi xalq merosi nashriyoti., 2004- yil.
4.Sh.Shoabdurahmonov. O’zbek tilining dialektologik atlasi, O’TA,1969.

3. 
   www.ziyonet.uz
   
4. 
   www.gduportal.uz
   

Turkiy tillar. O’zbek xalq shevalarining tasnifi masalasi
Reja:
1.Turkiy tillar tasnifi: akademik V.V.Radlov, A.N Samoylovich, F.E.Korsh, Bogorodskiy va boshqalar tomonidan qilingan tasniflar.
2.I.I.Zarubin, Ser Ali Lapin, E.D.Polivanov, G’ozi Olim, A.K.Barovkov, K.K.Yudaxin, V.V.Reshetov tasniflari.
3.O’zbek dialektologiyasining XX asrning 60-yillardan so’nggi yutuqlari haqida. Milliy istiqlol va o’zbek xalq shevalari ravnaqi masalalari.
Dars maqsadi: turkiy tillarning tasnifi va u bilan shug’ullangan olimlar asarlari, turkiy tillar ichida o’zbek tilining nufuzi; o’zbek xalq shevalari va ularning etnogenetik, tarixiy va xududiy nuqtai nazardan o’rganilishi, tasnif qilinishi asoslarini talabalar ongiga singdirish. Hozirgi dolzarb amaliy va nazariy masalalar haqida tushuncha berish.Turkiy tillar orasida o’zbek tili va shevalarining tasnif qilinish printsiplari haqida ilmiy-metodik tushuncha hosil qildirish.
Turkiy tillar va uning shevalarini tavsif va tasniflash orqali talabalarning fikrlash qobiliyatini o’stirish, talabalarda ona tiliga nisbatan mehr uyg’otish.
Tayanch tushunchalar va iboralar
Etnik-lingvistik tasniflar, etno-genetik tasniflar, territorial-lingvistik tasniflar; o-lashish masalalari; o-lovchi va a-lovchi shevalar, y-lovchi va j- lovchi shevalar, eronlashgan va eronlashmagan shevalar,lokalizatsiya labial, lab garmoniyasi, laqaylar, metisatsiya va gibridizatsiya, umlautli shevalar, o’zbek-qipchoq lahjasi, qorluq lahjasi, o’g’uz lahjasi, qirq shevasi, qozoq naymanlar, cho’ziq unlilar, undoshlar assimilyatsiyasi, turkiy komponent, progressiv va regrissiv assimilyatsiya.