Iymek sızıqlı qozg`alıstag`ı tezleniw joba

---

Iymek sızıqlı qozg`alıstag`ı tezleniw 
 
JOBA 
 
1. Iymek sızıqlı qozǵalıs haqqıda túsinik. Iymek sızıqlı qozǵalısta tezleniw.
2. Orayǵa umtılıwshı tezleniw. 
3. Gorizontal hám gorizontqa múyesh jasap ılaqtırılǵan deneniń qozǵalısı. 
4. Gorizontal atılǵan deneniń traektoriyası, ushıw waqtı hám ushıw uzaqlıǵı.
 
Ulıwma jag`daydag`ı tezleniwdі anıqlawǵa kіrіspesten burın, iymek sızıqlı 
qozg`alıstıń ápiwayı tu`rі — shen`ber boyınsha noqattıń teń ólshewli qozg`alısın 
qarastırayıq. 
1-suwret.
Aytayıq, qarastırılıp atırǵan 
t
waqıt momentinde noqat 1 qálipte tursın deyik (1-
suwret). Δ
t
waqıt o`tken son` noqat 
1—
2
dog`asına ten` Δs jol ju`re otırıp, 
2
qálipke keledі. 
Usı waqıtta noqattıń v tezligi Δv `ózgeriske iye boladı, usınıń nátiyjesіnde tezlik vektorı 
shaması jag`ınan (teń ólshewli | v | = const qozg`alısta) turaqlı bolıp qaladı da uzınlıǵı Δs 
dog`a- g`a tіrelіp turg`an shaması jag`ınan ortalıq múyesh penen sa`ykes keletuǵın Δφ 
múyeshine burıladı: 
(1) 
bundaǵı 
R
— noqat qozg`alatuǵın shen`berdіn` radiusı. 
Tezlik vektorının` Δv ózgerisin tabayıq. Ol ushın (v + Δv) vektorının` basın v 
vektorının` bası menen sáykes keletuǵınday etіp awıstıramız. Sonda Δv vektorı v 
vektorının` ushınan (v + Δv) vektorının` ushına ju`rgіzіlgen kesіndі menen kesіlisedi. Bul 
kesіndі qabırg`ası v hám (v + Δv), tebe múyeshi Δφ ten` qaptallı úsh múyeshtin` ultanı 
boladı. Eger Δφ múyeshi asa u`lken bolmasa (Δt ushın orınlanatuǵın bolsa), bul úsh 
múyeshtin` kabırg`aları ushın juwıqlap, bılay jazıwg`a boladı: 
Δv vektorın Δv siyaqlı, onın` modulının` bag`ıtı usınday bіrlіk vektorg`a ko`beytіndіsі 
tu`rіnde anıqlawǵa boladı. Bul bіrlіk vektordı 
p'
dep belgіleymіz. Sonda 
Usıg`an (1)-ten Δφ-dі qoyıp, mınanı alamız: 

---

(2) 
Δv-nі Δt-ge bo`lіp hám shekke ko`shіp, tezleniwdі alamız: 
Bul teńliktegі υ hám 
R
turaqlı; Δs/Δt qatnası shekte υ tezliginin` modulın beredі; al 
n' vektorı shekte 
1
noqatında shen`berge hám orayǵa baǵıtlang`an normal` n bіrlіk vektorı 
menen betlesіp ketedі. 
So`ytіp, 
(3) 
Bіzіn` tapqan tezleniwіmіz normal` boyınsha traektoriyag`a baǵıtlang`an; onı