Iv bob. Aholi statistikasi

4.3. Aholi tarkibi statistikasi.
Aholining yoshi va jinsi bo‘yicha tarkibi muhim demografik 
xarakteristikasi bo‘lib hisoblanadi. Mamlakat aholisining yoshi va jinsi 
bo‘yicha tarkibi har kalendar yilning boshida, aholi soni aniqlangach 
hisoblanadi. Hisoblash, aholisi 100 mingdan ortiq bo‘lgan shaharlar va 
viloyatlar bo‘yicha amalga oshiriladi.
Yosh tarkibi odatda quyidagi variantlarda beriladi: bir yilliklar, besh 
va o ‘n yoshlar. Mehnatga layoqatli yoshdan kichik bo‘lganlar, mexnat 
yoshidagilar va mehnat yoshidan o ‘tganlar guruhlari bir-biridan ajratiladi.
Odatda bunday guruhlashga qo‘shimcha sifatida maxsus grafiklar- 
jinsi-yoshi piramidalari tuziladi. Ular yosh tarkibini ko‘rinarli ravishda 
qayta ishlab chiqadilar, ularni demografiyasi zonalarini aniqlaydilar (4.3.1 - 
chizma).
Aholining o ‘rtacha yoshi o ‘rtacha tortilgan arifmetik formula bo‘yicha 
aniqlanadi:
V=SVi x A,: SAi
Bunda, Ai - i - yoshdagi aholi soni
Vi - yosh ko‘rsatkichi
SVi x Ai - odam - yilning umumiy soni - ma’lum yoshdagi odam 
sonini shu yoshga ko‘paytmasi
SAi - aholining umumiy soni
*
70-74
65-M
60-64
55-59
50-54
45-49
40-44
35-39
30-34
15-19
10-14
5-9
0-4
75+
7074~
15-69
(0-64
1990г.
25-29
20-24
55-59
50-54
-17 
-15 
-13 
-11 
-9 
-7 
-5 
-3 
-1 
1 
3 
5 
7 
9 
11 
13 
15
4.3.1-chizma. O‘zbekiston aholisining 1990 va 2010 yillardagi jinsi va
yosh tarkibi
O ‘zbekiston aholisi tarkibini o ‘ziga xos xususiyatlari shundan 
iboratki, unda yoshlar (16 yoshgacha) va pensionerlar (60 yoshdan yuqori)
58
2009г
5-9
1 
1
11

---

salmog‘i yuqori. 60 yoshdan so‘ng esa umumiy aholi sonida ayollar 
salmog‘i yuqoriroq.
Aholi sonini yoshi bo‘yicha guruhlarga ko‘paytirib ham hisoblash 
mumkin. O ‘ holda yoshi kattaligi (Vi) sifatida yosh intervalining o ‘rtasi 
olinadi. Masalan, «A» tuman aholisining yoshi bo‘yicha soni berilgan. 
Aholining o‘rtacha yoshini hisoblash lozim bo‘lsin.
YOshi, yili
Aholi soni, 
ming kishi
YOsh
o ‘rtasi
intervalining
Kishi - yosh soni
1
2
3
4=2x3
0-4
442,0
2,5
1105,0
5-9
401,0
7,5
3007,5
10-14
431,4
12,5
5392,5
15-19
426,8
17,5
7469,0
20-25
451,8
22,5
10165,5
100 yosh va undan 
katta
--0-,-4--
103,5
41,4
Jami
5728,6
-
17185,8
Echim: Jadval m a’lumotlariga qaraganda tuman aholisining o ‘rtacha 
yoshi teng:
V=17185,8:5728,6=30,0 yosh