Иқтисодиѐт ва инновацион технологиялар илмий электрон

5-расм. Крос-курс фоиз своплари орқали хеджирлаш⁹

Аксар ҳолларда фирмалар валюта позицияларини лимитлаш учун чек ва нақд кўринишдаги валюталарини мувозанатлашга ҳаракат қиладилар. Ушбу



⁹ Chris Becker, Daniel Fabbro. Limiting Foreign Exchange Exposure through Hedging: The Australian Experience RDP 2006-09. – рр10. жами 38.
тамойилга мувофиқ тарзда фирмалар соф позициядан ташқари валютадаги актив ва мажбуриятларга эга бўладилар.
Банк крос-курс фоиз своплари орқали хеджирлашни своп позиция ҳолатини қоплаш учун фойдаланилади. Своп трансакциялари қуйидаги характеристикаларга эга:
− банк своп шартномаларини амалга ошириш билан АҚШ долларидаги бошланғич қарз мажбурияти сумма миқдорини сўнгги сумма миқдорига тенг бўлган даражада олади. Ўз навбатида, активларини қарзга беришни мувофиқлаштириш орқали банк Австралия долларини (шартнома вақтида спот даражалари билан) етказиб беришни ўз зиммасига олади. Ушбу кафолатлаш билан баланс позицияси хеджирланган ҳисобланади.
− банк ўз мажбуриятларининг АҚШ долларидаги облигацияларига своп операциялари даврида АҚШ доллари кўринишида своплардан фоиз тўловларини оладилар. Ўз навбатида, банк Австралия долларидаги қарз активларидан олинадиган фоизлар орқали ифодаланадиган Австралия долларида тўланадиган фоиз тўловларини амалга оширадилар. Ушбу кафолатлаш орқали трансакция позицияси хеджирланган ҳисобланади.
Яна шуни таъкидлаш жоизки, своп трансакциялари орқали қопланадиган валюта риски зиммасида бўлган якуний субъект норезидент ҳисобланади, сўнгра эса ушбу охирги рискни Австралия банки валюта мажбуриятлари орқали олишга эришади. Норезидентлар-хорижий институтлар, австралия долларидаги қарзни оладиган ва хорижий валютани қайтариш учун ушбу позицияни хеджирлайдиган субъектлардир.
Хулоса қилиб шуни айтиш лозимки, тижорат банклари фаолияти давомида валюта операциялари натижасида юзага келаѐтган рискларни олдиндан пайқаш ҳамда уларнинг оқибатларини бартараф этишнинг зарурий шарт-шароитларини яратиш муҳим ҳисобланади. Шу жиҳатдан олиб қараганда, валюта рискларини бошқаришда тажрибадан ўтган илғор хорижий тажрибаларни тадқиқ этиш, уларнинг ўзига хос бўлган хусусиятларини республикамиз шароитида қўллаш муҳим аҳамиятга эга.

1